
Super User
«ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУМАҒЫНДАҒЫ ҚАР БАРЫСЫ ПОПУЛЯЦИЯСЫ САНЫНЫҢ МЕКЕНДЕУ ОРТАСЫНА КЛИМАТТЫҚ ЖӘНЕ АНТРОПОГЕНДІК ФАКТОРДЫҢ ӘСЕРІ» ТАҚЫРЫБЫНДА ХАЛЫҚАРАЛЫҚ СЕМИНАР ӨТТІ
2021 жылдың қараша айында Технологиялық факультеттің "Қолданбалы биология" кафедрасында шетелдік серіктес, философия докторы, Небраска, Линкольн университетінің зерттеуші-профессоры, Джанай Сагинмен халықаралық семинар өтті. Семинардың мақсаты: Қазақстан Республикасы аумағында өмір сүру сапасын жақсартуға бағытталған жаңа зерттеу жобаларының көмегімен серіктестікті кеңейту.
Бірнеше күн бойы философия докторы Джанай Сагин ғылыми жобалар бойынша өзінің халықаралық тәжірибесімен бөлісіп, Орталық Азия университеттерінің серіктестік бағдарламасы бойынша Американдық кеңестің (UniCEN) қаржыландыруына қатысты барлық қызықтыратын сұрақтарға жауап берді. Сондай-ақ Джанай Сагин халықаралық жобалар үшін кейбір өзекті тақырыптарға шолу жасады, оның ішінде "Қолданбалы биология" кафедрасы біздің Республика аумағындағы қар барысының популяциясын зерттеу және сақтау жөніндегі халықаралық жобаның бағытын таңдады.
«ЕЛДІКТІҢ ЖЕТІ ТҰҒЫРЫ»- ЕЛ ЕРТЕҢІНІҢ БАҒДАРЫ
3 – ші желтоқсан 2021 жылы Технологиялық факультетінің «Химия және химиялық технология» кафедрасының аға оқытушысы, топ кураторы С. М. Кантарбаева және 4 курс студенттерінің ұйымдастыруымен Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың «Елдіктің жеті тұғыры» қағидатын талқылау, маңыздылығын насихаттау мақсатында ашық кураторлық сағаты өткізілді.
Тәуелсіздік біздің де ата-бабаларымыздың сан ғасырлық арманы еді. Бүгінде сол арманымыздың орындалып таңымыздың арайлап атып, Егемен ел болғанымызға 30 жыл толып отыр. Тұңғыш президентіміз Н.Ә.Назарбаев партияның маңызды жиынында Тәуелсіздігіміздің 30 жылдығын айтулы жетістіктермен қарсы алғанымызды айта келіп, жас ұрпаққа бағыт-бағдар болар "Елдіктің жеті тұғыры" атты қағидатын ұсынды. Елбасы «табыстың кілті үздіксіз білім алу мен тынымсыз еңбек ету» екенін үнемі айтып келеді. Өскелең ұрпаққа білімге құштар болуы – келешек кепілі. Елбасы жастарға үндеуінде осы ойды меңзеген. Осылайша біз Тәуелсіздігімізді баянды етіп, ел тұтастығын сақтап, отбасылық құндылықтарды жаңғыртып, ұлт мәдениетін насихаттап, терең білім мен адал еңбекке ден қойған жасампаз ел боламыз. Жалпы алғанда Елбасы санамалап өткен бұл құндылықтар әрбір жастың жетістікке жету, қоғамға пайдалы адам болып, өнім беру жолындағы басты қағидаларына айналуы тиіс. Жеті санын бабаларымыз қасиетті сан деп пайымдаған.
«СЕМЬ СТАЛПОВ ГОСУДАРСТВЕННОСТИ» - ОРИЕНТИР ЗАВТРАШНЕГО ДНЯ СТРАНЫ
3 декабря 2021 года старшим преподавателем кафедры «Химия и химическая технология» Технологического факультета, куратором группы Кантарбаевой С. М. и студентами 4 курса был проведен открытый кураторский час с целью пропаганды важности и обсуждения принципа «Семь сталпов Государственности» Елбасы Н.А.Назарбаева.
Независимость была многовековой мечтой наших предков. Сегодня исполняется 30 лет со дня исполнения этой мечты. Первый президент Н. А. Назарбаев на важном партийном собрании отметил, что 30-летие Независимости мы встречаем со знаменательными достижениями и предложил принцип «Семь сталпов государственности», который станет ориентиром для молодого поколения. Глава государства постоянно подчеркивает, что» залог успеха-непрерывное образование и кропотливый труд". Стремление к знаниям для подрастающего поколения-залог будущего. В обращении к молодежи глава государства выразил эту мысль. Таким образом, мы станем созидательной страной, которая будет укреплять нашу независимость, сохранять целостность страны, возрождать семейные ценности, пропагандировать национальную культуру, концентрироваться на глубоких знаниях и честном труде. В целом эти ценности, перечисленные главой государства, должны стать главными принципами каждого возраста на пути к успеху, к тому, чтобы стать общественно полезным человеком и производить продукцию. Число семь наши предки называли священным числом.
АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ НАУЧНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ В ОБЛАСТИ ПИЩЕВОЙ ПРОМЫШЛЕННОСТИ
2 декабря 2021 года состоялось открытое заседание студенческого научного кружка «ҒЫЛЫМ ӘЛЕМІ» кафедры «Пищевая производство и биотехнология» на тему «Актуальные проблемы научных исследований в области пищевой промышленности».
В открытом заседании на тему «Актуальные проблемы научных исследований в области пищевой промышленности» приняли участие студенты Жамбылского индустриально-технологического колледжа, Жуалынского колледжа №16, учащиеся школ №10,44 и ППС кафедры.
ТАМАҚ ӨНДІРІСІ САЛАСЫНДАҒЫ ҒЫЛЫМИ ЗЕРТТЕУЛЕРДІҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ
2021 жылдың желтоқсан айының 2 күні «Тамақ өндірісі және биотехнология» кафедрасының «ҒЫЛЫМ ӘЛЕМІ» студенттік ғылыми үйірмесінің «Тамақ өндірісі саласындағы ғылыми зерттеулердің өзекті мәселелері» тақырыбында ашық отырысы өтті.
«Тамақ өндірісі саласындағы ғылыми зерттеулердің өзекті мәселелері» тақырыбындағы ашық отырысқа Жамбыл индустриалды технологиялық колледжінің, №16 Жуалы колледжінің студенттері, №10,44 мектептерінің оқушылары мен кафедраның ПОҚ қатысты.
SCIENTIFIC PROJECTS AND RESEARCH
SCIENTIFIC PROJECTS AND RESEARCH
Project topic name:
АP08855802 "The existence, compactness of a resolvent and estimates of eigenvalues, s-numbers of mixed-type operators with strongly growing and rapidly oscillating coefficients in Rn"
The relevance of the project. As is known, spectral questions for differential operators of mixed type with strongly growing and oscillating coefficients can be reduced by the Fourier transform to the study of a second-order differential operator with an alternating parameter. According to the project schedule, the object of research is the existence of a resolvent of a one-dimensional second-order differential operator with an alternating parameter
The goal of the project - to find conditions ensuring the existence of a resolvent of a one-dimensional second-order differential operator with an alternating parameter; - to obtain a representation of the resolvent of a one-dimensional second-order differential operator with an alternating parameter.
Expected and achieved results:
In studies for a one-dimensional second-order differential operator with an alternating parameter, the following new results were obtained:
- the existence of a resolvent of a mixed-type operator with one-dimensional strongly growing and rapidly oscillating coefficients at infinity is proved;
- found a compactness condition for the resolvent of a second-order differential operator with an alternating parameter;
- two-sided estimates are obtained for the distribution function of singular numbers (s-numbers) of the resolvent of a second-order differential operator with an alternating parameter;
- an example is given of how these estimates allow one to find estimates for the eigenvalues of the resolvent of a second-order differential operator with an alternating parameter.
Research team members:
1) Project Manager: Doctor of Physical and Mathematical Sciences, Professor M. Muratbekov, Hirsha Scopus Index - 5, ORCID - 0000-0002-8185-8070
2) Chief Researcher: Doctor of Physical and Mathematical Sciences, Professor K.N. Ospanov, Scopus Hirsch Index - 7, ORCID - 0000-0002-8185-8070
3) Senior Researcher: PhD S.Zh. Igisinov, Scopus Hirsch Index - 5, ORCID - 0000-0002-4189-9142
4) Senior Researcher: PhD, Ph.D. MM. Muratbekov, Scopus Hirsch Index - 4, ORCID - 0000-0003-2197-4982
5) Researcher: PhD-doctoral student A.O. Suleimbekova, ORCID - 0000-0003-1865-4822
6) Researcher: Ph.D., Associate Professor B. Musilimov, Hirsch Index Scopus - 1, authorId = 16473709700 7) Junior researcher: R.R. Makulbekova
List of works published in 2021
1 Muratbekov M.B., Muratbekov M.M. On the compactness of the resolvent of a Schrödinger type singular operator with a negative parameter // Chaos, Solitons and Fractals. – 2021. – Vol.151, 111248. https://doi.org/10.1016/j.chaos.2021.111248. Web of Science, Scopus: Q1, Percentile - 98
2 Muratbekov M.B., Muratbekov M.M., Suleimbekova A.O. Bounded invertibility and separability of a parabolic type singular operator in the space L_2(R^2 ) // Turkish Journal of Mathematics. – 2021. №45. – P. 2199 – 2210 doi:10.3906/mat-2101-72. Web of Science, Scopus: Q2, Percentile – 51
3 Muratbekov M.B., Y. Bayandiev. On the Resolvent Existence and the Separability of a Hyperbolic Operator with Fast Growing Coefficients in L^2(R_2) // Filomat. 35:3 (2021), 707–721. https://doi.org/10.2298/FIL2103707M. Web of Science, Scopus: Q2, Percentile – 63
4 Muratbekov M.B., Suleimbekova A.O. On the existence of the resolvent and separability of a class of the Korteweg-de Vriese type linear singular operators // Bulletin of the Karaganda University. – 2021. – № 1(101). – P.87-97 DOI 10.31489/2021M1/87-97 Web of Science, ККСОН
5 Muratbekov M.B., Muratbekov M.M., Igisinov S. Separability and compactness, estimates for the eigenvalues and singular numbers (s-numbers) of a resolvent of a class of singular parabolic operators // 13th International ISAAC Congress. Ghent, Belgium, 2021
6 Muratbekov M.B., Muratbekov M.M., Igisinov S. Estimates for the eigenvalues of a class of singular parabolic operators // The International Scientific Conference ”Problems of Modern Mathematics”. Bishkek, 2021. – P.100
Project topic name: AR08856578 "Multicultural educational space in the Republic of Kazakhstan: history, theory, design principles" The relevance of the project of a multicultural space in the Republic of Kazakhstan is determined by the guidelines for the socio-economic development of society, the realities of the socio-pedagogical situation, characterized by a change in universally significant values, traditions and norms, an increase in the commercialization of education, an increase in alarming trends in the sociocultural maladjustment of youth. In these conditions, the importance of the formation of a multicultural educational space is increasing, which contributes to the development of the younger generation of ideas about the diversity of world cultures and cultures of the peoples of Kazakhstan, a tolerant attitude towards them, the development of skills for productive interaction with carriers of other cultures.
The goal of the project is to analyze the theoretical and methodological provisions on the problem of multicultural education, to determine the current state of the multicultural educational space in the Republic of Kazakhstan (for all levels of education).Expected and achieved results:- for 2020: the theoretical foundations and practical prerequisites for studying multicultural education in the context of world pedagogical experience will be investigated (positions and features in the content of multicultural education in different countries will be determined; the history and current state of the problem will be described).- for 2021: the concept of multicultural education in the Republic of Kazakhstan will be developed, indicating the chronology of the formation and development of multicultural education in Kazakhstan; tasks and directions for the training of multicultural individuals will be determined; the relationship of the categories "multicultural personality", "multicultural education", "educational space" and "dialogue of cultures" will be revealed.- for 2022: a technological and educational model for the implementation of a multicultural approach in an educational institution will be developed; the pedagogical technologies of involving the young generation in individual and collective cultural activities in the context of globalization and integration of the multicultural world will be substantiated.
Research team members:
Head: Kozhamzharova Dariyakul Perneshovna - Rector of M. Auezov SKU, Doctor of Historical Sciences, Professor, Index Hirsha - 1, Scopus Author ID: 57192645553, Web of Science Researcher ID – AAR-6802-2020, ORCID - https://orcid.org/0000-0001-8909-9235.
Isabekova Gulnur Bolatbekovna – performer, PhD, Index Hirsha Scopus – 1, Scopus Author ID: 57189890671, Researcher ID AAR-6795-2020, ORCID -https://orcid.org/0000-0003-0599-4940.
Abdrakhman Gulnar Qabylqalymqyzy – performer, candidate of philology, associate professor, Hirsha Index Scopus – 1, Scopus Author ID: 57194835625, Web of Science Researcher ID – AAR-6773-2020, ORCID - https://orcid.org/0000-0002-5598-1745.
Nazym Duisenova - performer, master, senoir teacher, Scopus Author ID: 57209615733, ORCID -https://orcid.org/0000-0002-0462-3390.
Nuradin Gulkhan Bolatovna - performer, candidate of philosophy, ORCID - https://orcid.org/0000-0003-4067-9831.
List of works published in 2021.
- Кожамжарова Д.П., Абдрахман Г.К. Концепция поликультурного образовательного пространства в Республике Казахстан как среды обеспечения социально-педагогической безопасности молодого поколения. – Тараз: Dulaty university, 2021. – 67 бет.
- Нурадин Г.Б., Дуйсенова Н.Т. Көпмәдениетті білім беру пән ретінде: оқу-әдістемелік құралы. – Тараз: Dulaty university, 2021. - 102 б.
- Дуйсенова Н.Т., Исабекова Г.Б., Абдрахман Г.К. Көпмәдениетті білім беру сабақтан тыс қызмет ретінде: оқу-әдістемелік құрал. – Тараз: Dulaty university, 2021. – 94 бет.
- Нұрадин Г.Б., Дүйсенова Н.Т., Исабекова Г.Б. Дулати университетіндегі Түркменстан студенттерін көпмәдениетті ортаға бейімдеу // ҚазҰПУ хабаршысы. - 2021. - № 1 (33) – Б.212-219.
- Нұрадин Г.Б., Игисинова Ж.К. Толеранттылық принципі ретіндегі көпмәдениетті білім беру // Дулати Хабаршысы. -2021. - №2. – Б.81-92
- Абдрахман Г., Исабекова Г.Б. Филолого-культурологическое образование в свете научной парадигмы. // Первые Международные педагогические чтения «Школа – учитель – инновации в современном мире», посвященные 100-летию со дня рождения выдающегося педагога-новатора, общественного деятеля, Заслуженного учителя Казахстана, Героя Социалистического Труда, кандидата педагогических наук Нуртазиной Р.Б., Республика Казахстан Павлодар, 1 – 9 марта 2021 года. - 1 Т.- С. 124- 128.
- Свидетельство о внесении сведений в государственный реестр прав на объекты, охраняемые авторским правом № 16558 от «13» апреля 2021 года Дуйсенова Н., Исабекова Г., Абдрахман Г. «Көпмәдениетті білім беру сабақтан тыс қызмет ретінде» Оқу-әдістемелік құралы 13.01.2021г.
Project topic name: AP09260664 "CLIL policy in the context of lifelong education in the Republic of Kazakhstan: information and communication approach"
The relevance of the project lies in considering issues related to the main priorities for the development of education in Kazakhstan, identifying opportunities for teaching a foreign language and special subjects through a foreign language using CLIL technology and multimedia training programs, their advantages over traditional teaching methods in a lifelong learning environment.
The goal of the project is to analyze the theoretical and methodological provisions on the problem of teaching using CLIL technology in the context of lifelong education, and to develop scientifically based approaches, recommendations and educational content using ICT.Expected and achieved results:- for 2021: the scientific and methodological support of subject-language integrated learning (CLIL) within the framework of lifelong education will be studied; the evolution of the CLIL approach in different countries will be described; didactic concepts that precede the advent of CLIL technology will be presented.- for 2022: the issue of information and communication support of subject-language integrated learning (CLIL) in the context of lifelong education in the Republic of Kazakhstan will be studied; practice-oriented learning strategies based on the construction of a competence-oriented educational content will be described.- for 2023: significant advantages will be proven from the implementation of the model of foreign language education based on the CLIL approach as an effective means of international language policy of multilingualism in the framework of lifelong education.Research team members:
Head: Isabekova Gulnur Bolatbekovna – performer, PhD, Index Hirsha Scopus – 1, Scopus Author ID: 57189890671, Researcher ID AAR-6795-2020, ORCID -https://orcid.org/0000-0003-0599-4940.
Abdrakhman Gulnar Qabylqalymqyzy – performer, candidate of philology, associate professor, Hirsha Index Scopus – 1, Scopus Author ID: 57194835625, Web of Science Researcher ID – AAR-6773-2020, ORCID - https://orcid.org/0000-0002-5598-1745.
Nazym Duisenova - performer, master, senoir teacher, Scopus Author ID: 57209615733, ORCID -https://orcid.org/0000-0002-0462-3390.
Perizat Kudabayeva - performer, PhD, Scopus Author ID: 57194274022, ORCID - https://orcid.org/0000-0003-1405-896X.
List of works published in 2021.
- Исабекова Г.Б., Дүйсенова Н.Т. CLIL сабақтарында АКТ-ны қолдану: дидактикалық ұсыным: оқу-әдістемелік құралы. – Тараз: 2021. –131б.
- Дүйсенова Н. T., Исабекова Г. Б. Мазмұн мен тілді кіріктіріп оқыту технологиясы (CLIL): тарихы, зерттеулер, ерекшеліктері, қағидалары, нәтижелері. // Торайғыров университетінің Хабаршысы. Педагогикалық сериясы. - Б.214 -225.
Name of the project: Study of mediacommunication processes of a school in the conditions of DLT as an empirical basis for developing mediapedagogy
Relevance of the project - the project plans to study the problems of intensive media communication within the framework of distance education technologies (hereinafter referred to as DLT) in the educational process of a secondary school with the subsequent use of empirical experience to develop the main areas of media pedagogy and to form an experimental basis for the development of innovative educational programmes for the training of modern teachers, taking into account health saving work with students.
The aim of the project is to study the processes of mediacommunication of the general education school in the conditions of application of remote educational technologies for development of mediapedagogy and formation of innovative educational programs for training of modern teachers taking into account health saving work with students.
The expected results of the project are:
- Identification and actualisation of social problems of schoolchildren (family education and training, lack of direct communication in the classroom team, etc.) in the conditions of distance education;
- expert assessment of the degree of influence of "clip" thinking of schoolchildren on the level of perception of educational information in the DLT environment;
- determining the level of anxiety among parents and teachers in the process of raising children in preschool;
- development of methodological recommendations for higher education institutions on the design of educational programmes for teacher training, taking into account mass online learning;
- development of advanced training courses for school teachers on the organization of the educational process in DLT.
Members of the research group:
Supervisor: Smetova Klara Begalievna - Candidate of Pedagogical Sciences, ORCID https://orcid.org/0000-0001-9644-4332;
Senior Researcher: Alimbayeva Saule Kurmantayeva - Candidate of Sociological Sciences, Web of Science ResearcherID AAK-9275-2021, Scopus ID 57224351360, ORCID https://orcid.org/0000-0001-8507-5068,
Senior Researcher: Mazhibaev Asylzhan Kenzhekereevich - Candidate of Chemical Sciences, ORCID https://orcid.org/0000-0001-8997-9646 .
List of published works for 2021:
Publications in the journal recommended by the Committee for Control in the Sphere of Education and Science of the Ministry of Education and Science of the Republic of Kazakhstan
1. Сматова К.Б., Алимбаева С.К., Мажибаев А.К. Болашақ мамандардың медиабілімінің дамуына мінез-құлық дағдыларының әсерін зерттеу. – Педагогика и психология. – 2021. - №3 (48).
https://journal-pedpsy.kaznpu.kz/index.php/ped/issue/view/59
2. Сматова К.Б., Алимбаева С.К. Психологические факторы адаптации иностранных студентов к новой социальной среде. – Вестник ЕНУ им. Л.Н. Гумилева. Серия педагогика. психология. Социология. – 2021. - №2 (135). – с. 315-325
http://bulpedps.enu.kz/article/archive/series?number=2-2
3.Алимбаева С.К., Сматова К.Б., Мажибаев А.К. Изучение процессов медиапедагогики в общеобразовательных школах Казахстана. - Вестник КазНПУ. Серия Педагогика. - 2021. - №3. – с. 14-25
https://bulletin-pedagogy.kaznpu.kz/index.php/ped/submissions
An article has been sent for publication in a journal submitted to a peer-reviewed scientific publication included in the Social Science Citation Index or the Arts and Humanities Citation Index of the Web of Science database and (or) having a CiteScore percentile in the Scopus database of at least 25 (twenty-five)
1. Алимбаева С.К., Мажибаев А.К., Сматова К.Б. Об особенностях повышения медийной грамотности педагогов школ. – Образование и наука (процентиль 59). https://www.edscience.ru/jour/author.
A training manual has been prepared
Влияние процессов медиакоммуникации на развитие образования в условиях ДОТ / С.К.Алимбаева, К.Б.Сматова, А.К.Мажибаев. - Taraz: M.H.Dulati Taraz Regional University, 2021. - 70 p., (decision of the Academic Council of the University No. 1 of 09/21/2021).
A program of advanced training of school teachers on the organization of the educational process in the conditions of DOT has been developed.
Project name: AP09058636 Development of cement slurries with differential properties.
Relevance :
Despite the successes achieved in well cementing, the problems are still not fully resolved, due to the presence of reservoirs with low pressures and the presence of unstable rocks, as well as complications associated with loss of circulation, gas and water migration, and problems associated with high mechanical loads on cement stone.
The drawbacks that occur during the primary and secondary opening of the productive formation (high fluid loss of the grouting slurry and low impact resistance of the cement stone) lead to difficulties in the development of wells, an increase in the development time and a decrease in their productivity, which is also one of the reasons for obtaining low production rates compared to the expected ones.
Therefore, the creation of cement slurries with differential properties that have optimal kinetics of structure formation and hardening, as well as increased impact resistance is an urgent topic for scientific research.
The aim of the project is to improve the quality of primary cementing by developing grouting slurries with differential properties that have optimal kinetics of structure formation and hardening, as well as increased impact resistance.
Expected and achieved results: Comprehensive studies on optimizing the type and amount of reinforcing additives in terms of their effect on impact resistance and other technological properties of the resulting grouting slurry and stone, as well as comprehensive studies on developing methods, justifying and choosing reagents to reduce the filtration of grouting slurries, optimizing the type and the amount of reinforcing additives will be carried out in the grouting slurry laboratory.
Young project executors (about 100% of the staff) will improve their qualifications in the development of cement slurries for oil and gas wells and gain experience in teamwork, acquire skills in using the Statisticgraphic program
Expected social effects: training of highly qualified specialists in the field of preparation of cement slurries in Kazakhstan; raising the status of scientific research carried out in Kazakhstan; creation of a scientific laboratory at the university.
The main results will also be applied in the educational process.
The direct results of the project are
The collection and analysis of production material will be carried out as a result of which information on well cementing will be systematized and patent research will be carried out, followed by the preparation of a patent research report.
Comprehensive studies will be carried out, and a formulation of an effective reinforcing additive will be obtained and a laboratory research act and the results of the Statisticgraphic program will be received. Patent applications will be filed.
Research will be carried out to optimize the type and amount of reinforcing additives in terms of their effect on impact resistance and on other technological properties of the resulting cement slurry and stone.
Comprehensive studies will be carried out with cement stones according to API methods.
A cement slurry laboratory will be built
A methodology for controlling the kinetics of structure formation and hardening of plugging materials for casing wells in difficult mining and geological conditions will be developed. A well casing method will be investigated and developed, in which the cement slurry hardens “from top to bottom”.
An original installation for the study of cement slurries will be built. Experimental studies will be carried out on the original unit. A recipe for grouting slurries with reinforcing additives for gas breakthrough during the open-cut center for vertical wells will be obtained.
A positive conclusion on the patent will be received.
A methodology for controlling the kinetics of structure formation and hardening of plugging materials for casing wells in difficult mining and geological conditions will be developed. A well casing method will be investigated and developed, in which the cement slurry hardens “from top to bottom”.
A recipe for a cement slurry resistant to gas breakthroughs will be obtained during the WOC.
A technology for obtaining the developed materials and approbation of research results in field conditions will be developed
A recommendation for a trial release of plugging materials will be prepared.
2 articles will be published in journals included in the Scopus database. The casing will be cemented and a production test certificate received.
2 articles will be published in the journals recommended by the KKSON MES RK.
A monograph will be published on the topic "Cement slurries with differential properties"
Research team members:
Head: Arman Arstangalievich Kabdushev, PhD., Hirsha Index Scopus - 3, Scopus Author ID -57194217536, Web of Science Researcher ID -AAV-7634-2020, ORCID- 0000-0003-3579-9054,
Research team members:
Delikesheva Dinara Nasipulovna, MSc, MSc - Non-profit joint-stock company Kazakh National Research Technical University named after K.I.Satpayev, Lecturer
Manapbaev Bauyrzhan Zharkanbekovich, Candidate of Technical Sciences, Acting Associate Professor - Taraz State University named after M.Kh. Dulati, Head of the educational and methodological department
Korgasbekov Darkhan Rakhmetollaevich, master of technical sciences, lecturer - Satbayev University, lecturer
Muksinov Ruslan Ravilovich, Master's student of the Department of Oil and Gas Well Drilling, Ufa State Petroleum Technical University
Information for potential consumers:
The target consumers of the research results are drilling and service companies in Kazakhstan and the world, which are engaged in drilling oil and gas wells.
Project name: AP09259497 "Improving the system of pedagogical education in the new reality of Kazakhstan: technological and methodological aspects of the formation of digital competencies of future teachers in distance learning of the Republic of Kazakhstan".
Relevance: In the 21st century, in order to turn education into the central link of a new model of economic growth, it is necessary to direct educational programs to the development of critical thinking and independent research skills, as well as distance learning.
We need to train competitive future teachers with formed digital and creative competencies, based on the adaptation of the experience of international centers of pedagogical and vocational education to the modern Kazakhstani market. It is necessary to determine effective ways of forming digital and creative competencies of future teachers in the conditions of distance education.
Goal: Development of methodology, determination of technological and methodological aspects of the formation of digital and creative competencies of future teachers in distance learning for improvement within the framework of the integration of Kazakh and European education of the modern system of pedagogical education in Kazakhstan on the basis of cooperation of the M.H. Dulaty Taraz Regional University and Shadrin State Pedagogical University (SHSPU) of Russia.
Expected and achieved results:
Theoretical-methodological, innovative-technological and network-methodological foundations for the formation of digital competencies of future teachers in the conditions of distance education in the new reality of Kazakhstan will be determined.
A model of cooperation between M.H.Dulaty Taraz Regional University and Shadrinsk State Pedagogical University of Russia will be developed, the definition of integrative methodology and mechanisms for the implementation of the formation of digital-creative competencies of future teachers in the Republic of Kazakhstan in distance learning within the framework of the integration of Kazakh and Russian education.
Cooperation was established by scientists of the Shadrinsk State Pedagogical University of Russia, joint experiments were conducted: development, maintenance, selection of the results of online testing "SMART-future TEACHER".
Kazakh scientists conducted joint research work with well-known foreign scientists in order to study, research, generalize and promote innovative experience in the formation of digital creative competencies of future teachers in the conditions of distance learning in the preparation of global competitive teaching staff:
1) An Agreement has been signed with SHSPU of Russia. (28.10.2021, Shadrinsk);
2) 2 members of the Project completed a scientific internship at Shadrinsk State Pedagogical University, received qualification certificates (certificates) in the amount of 72 hours.
3) The mobile application of online testing "SMART-future TEACHER" has been developed:
https://play.google.com/store/apps/details?id=smart.aplivfm&hl=ru&gl=US
An online survey and online testing were conducted:
http://test.max-tech.kz/?page=author&lang=kaz
4) The pedagogical portal "SMART-future TEACHER" has been created and opened: smart-pedagog.kz
5) The online department "SMART-PEDAGOG" was created on the basis of Shadrinsk State Pedagogical University (Russia) and the head was appointed - L.I.Ponomareva, Professor of the Department of Preschool and Social Education, PhD (Decision of the Academic Council of SHSPU: Protocol No. 1 of 10/28/2021)
6) Scientific articles have been published in peer-reviewed domestic publications recommended by the CQAES
6.1. Buzaubakova K.D., Nurmanalieva U.T. "Technological and methodological aspects of the formation of digital creative competencies of future teachers in the conditions of distance learning in the Republic of Kazakhstan" (in 2 editions): Bulletin of the L.N. Gumilev Eurasian National University. Pedagogy series. Psychology. Sociology".- №2 (135).- 2021.- Pp.47-60; Bulletin of KazNU, series "Pedagogical sciences".- №3(68).- 2021. – Pp.71-82.
6.2 Buzaubakova K.D., Nurmanalieva U.T. "Pedagogical conditions for the formation of digital creative competencies of future teachers in the conditions of distance learning in the Republic of Kazakhstan"Bulletin of the L.N. Gumilev Eurasian National University. Pedagogy series. Psychology. Sociology".- №4 (137).- 2021.
Members of the research group:
Supervisor: Buzaubakova Klara Dzhaydarbekovna - Doctor of Pedagogical Sciences, Acting Professor.
ORCID-0000-0002-9124-9893
Members of the research group:
Nurmanalieva Ultay Tlegenovna - senior researcher, Candidate of Pedagogical Sciences, associate professor.
Yelubayeva Mirshat Sailaubekovna - senior researcher, Candidate of Pedagogical Sciences, associate professor.
Makavetskaya Anastasia Andreevna-researcher, Master's degree.
Abul Ainil Muratkyzy - junior researcher, Master's student.
Dzhaksymbetov Magzhan Idelbaevich-researcher, programmer.
Abai Tazhigaliev - researcher, programmer.
ИРН AP09058636 «Разработка тампонажных растворов с дифференциальными свойствами»
по программе 217 «Развитие науки»
подпрограмме 102«Грантовое финансирование научных исследований»
специфике 156 «Оплата консалтинговых услуг и исследований»
по приоритету Геология, добыча и переработка минерального и углеводородного сырья, новые материалы, технология, безопасные изделия и конструкции
Тема проекта: ИРН AP09058636 «Разработка тампонажных растворов с дифференциальными свойствами».
Цель бюджетной программы. Целью проекта является повышения качества первичного цементирования путем разработки тампонажных растворов с дифференциальными свойствами, обладающих оптимальной кинетикой структурообразования и твердения, а также повышенной удароустойчивостью.
Цель проведения исследований:
Разработка новых составов расширяющихся тампонажных материалов с армирующими добавками с дифференциальными сроками схватывания получаемых растворов.
Основания для проведения исследований:
Договор о сотрудничестве между Уфимским государственным нефтяным техническим университетом и НАО «Таразским региональным университетом имений М.Х.Дулати», письмо – приглашение ООО «Цементные технологий» на стажировку Кабдушева А.А., проводимой в рамках выполнения проекта AP09058636 «Разработка тампонажных растворов с дифференциальными свойствами» (источником финансирования, которого является Министерство образования и науки Республики Казахстан), для выполнения пункта «Оптимизация вида и количества армирующих добавок по их влиянию на удароустойчивость и другие технологические свойства получаемого тампонажного раствора и цементного камня».
АР08855802 СУЩЕСТВОВАНИЕ, КОМПАКТНОСТЬ РЕЗОЛЬВЕНТЫ И ОЦЕНКИ СОБСТВЕННЫХ, S-ЧИСЕЛ ОПЕРАТОРОВ СМЕШАННОГО ТИПА СИЛЬНО РАСТУЩИМИ И БЫСТРОКОЛЕБЛЮЩИМИСЯ КОЭФФИЦИЕНТАМИ В Rn
АР08855802 СУЩЕСТВОВАНИЕ, КОМПАКТНОСТЬ РЕЗОЛЬВЕНТЫ И ОЦЕНКИ СОБСТВЕННЫХ, S-ЧИСЕЛ ОПЕРАТОРОВ СМЕШАННОГО ТИПА СИЛЬНО РАСТУЩИМИ И БЫСТРОКОЛЕБЛЮЩИМИСЯ КОЭФФИЦИЕНТАМИ В Rn
(промежуточный)
Руководитель НИР: д.ф.-м.н., профессор М. Муратбеков
СПИСОК ИСПОЛНИТЕЛЕЙ
1) Руководитель Проекта: д.ф.-м.н., профессорМ.Муратбеков
2) Главный научный сотрудник: д.ф.-м.н., профессорК.Н. Оспанов
3) Старший научный сотрудник: PhDС.Ж. Игисинов
4) Старший научный сотрудник: PhD, к.ф.-м.н.М.М. Муратбеков
5) Научный сотрудник: PhD-докторантА.О. Сулеймбекова
6) Научный сотрудник: к.ф.-м.н., доцентБ.Мусилимов
7) Младший научный сотрудник: Р.Р. Макулбекова
Ключевые слова:УРАВНЕНИЕ СМЕШАННОГО ТИПА, ОПЕРАТОР ВТОРОГО ПОРЯДКА СО ЗНАКОПЕРЕМЕННЫМ ПАРАМЕТРОМ, АПРИОРНАЯ ОЦЕНКА, РЕЗОЛЬВЕНТА.
Как известно, спектральные вопросы для дифференциальных операторов смешанного типа с сильно растущими и колеблющимися коэффициентами можно свести преобразованием Фурье к изучению дифференциального оператора второго порядка со знакопеременным параметром.
Согласно календарному плану проекта объектом исследования являются вопросы существованиярезольвенты одномерного дифференциального оператора второго порядка со знакопеременным параметром.
Цель работы:
- найти условия обеспечивающие существование резольвенты одномерного дифференциального оператора второго порядка со знакопеременным параметром;
- получить представление резольвенты одномерного дифференциального оператора второго порядка со знакопеременным параметром.
Методы исследования: анализ Фурье, метод априорных оценок, спектральная теория линейных операторов.
Полученные результаты и новизна. В исследованиях для одномерного дифференциального оператора второго порядка со знакопеременным параметромполучены следующие новые результаты:
- доказано существование резольвенты оператора смешанного типа с одномерными сильно растущими и быстро колеблющимися коэффициентами на бесконечности;
- найдено условие компактности резольвенты дифференциального оператора второго порядка со знакопеременным параметром;
- получены двусторонние оценки функции распределения сингулярных чисел (s-чисел) резольвенты дифференциального оператора второго порядка со знакопеременным параметром;
- приведен пример, как эти оценки позволяют найти оценки собственных чисел резольвенты дифференциального оператора второго порядка со знакопеременным параметром.
Полученные результаты представляют теоретический интерес и могут найти применение в спектральной теории дифференциальных операторов смешанного типа и в других разделах математической физики.
СПИСОК ОПУБЛИКОВАННЫХ РАБОТ ЗА 2021 ГОД
1. Muratbekov M.B., Muratbekov M.M. On the compactness of the resolvent of a Schrödinger type singular operator with a negative parameter // Chaos, Solitons and Fractals. – 2021. – Vol.151, 111248. https://doi.org/10.1016/j.chaos.2021.111248. Web of Science, Scopus: Q1, Percentile - 98
2. Muratbekov M.B., Muratbekov M.M., Suleimbekova A.O. Bounded invertibility and separability of a parabolic type singular operator in the space L_2(R^2 ) // Turkish Journal of Mathematics. – 2021. №45. – P. 2199 – 2210 doi:10.3906/mat-2101-72. Web of Science, Scopus: Q2, Percentile – 51
3. Muratbekov M.B., Y. Bayandiev. On the Resolvent Existence and the Separability of a Hyperbolic Operator with Fast Growing Coefficients in L^2(R_2) // Filomat. 35:3 (2021), 707–721.https://doi.org/10.2298/FIL2103707M. Web of Science, Scopus: Q2, Percentile – 63
4. Muratbekov M.B., Suleimbekova A.O. On the existence of the resolvent and separability of a class of the Korteweg-de Vriese type linear singular operators // Bulletin of the Karaganda University. – 2021. – № 1(101). – P.87-97 DOI 10.31489/2021M1/87-97Web of Science, ККСОН
5. Muratbekov M.B., Muratbekov M.M., Igisinov S. Separability and compactness, estimates for the eigenvalues and singular numbers (s-numbers) of a resolvent of a class of singular parabolic operators // 13th International ISAAC Congress. Ghent, Belgium, 2021
6. Muratbekov M.B., Muratbekov M.M., Igisinov S. Estimates for the eigenvalues of a class of singular parabolic operators // The International Scientific Conference ”Problems of Modern Mathematics”. Bishkek, 2021. – P.100
ҒЫЛЫМИ ЖОБАЛАР ЖӘНЕ ЗЕРТТЕУЛЕР
ҒЫЛЫМИ ЖОБАЛАР ЖӘНЕ ЗЕРТТЕУЛЕР
Жоба тақырыбының атауы:
АР08855802 «Rn кеңістігіндекоэффициенттеріжылдам өсетін, тез тербелмеліаралас типті операторлардың резольвентасының бар болуы, компактілігі және меншікті сандарының,s-сандарының бағалаулары»
Жобаның өзектілігі. Коэффициенттері жылдам өспелі және тербелмелі болатын аралас типті дифференциалдық операторларға қатысты спектральді мәселелерді Фурье түрлендіруін қолданып, параметрі ауыспалы бір өлшемді екінші ретті дифференциалдық операторын зерттеуге келтіруге болатыны белгілі.
Жобаның календарлық жоспарына сәйкес зерттеу нысаны параметрі ауыспалы таңбалы бір өлшемді екінші ретті дифференциалдық оператордың резольвентасының бар болуына қатысты сұрақтар болып табылады
Жобаның мақсаты
- параметрі ауыспалы таңбалы бір өлшемді екінші ретті дифференциалдық операторының резольвентасының бар болуын қамтамасыз ететін шарттарды табу;
- параметрі ауыспалы таңбалы бір өлшемді екінші ретті дифференциалдық операторының резольвентасын өрнектеу.
Күтілетін және қол жеткізілген нәтижелер:
Зерттеу барысында параметрі ауыспалы бір өлшемді екінші ретті дифференциалдық операторы үшін келесі жаңа нәтижелер алынды:
- шексіздікте бір өлшемді қатты өсетін және тез өзгеретін коэффициенттері бар аралас типтегі оператордың резольвентасының бар екендігі дәлелденді;
- ауыспалы таңбалы параметрі бар екінші ретті дифференциалдық оператор резольвентінің компактілік шарты табылды;
- ауыспалы таңбалы параметрі бар екінші ретті дифференциалдық оператордың резольвентасының сингулярлық сандарының (s-сандарды) таралым функциясының екі жақты бағасы алынды;
- бұл бағалаулар ауыспалы таңбалы параметрі бар екінші ретті дифференциалдық оператор резольвентасының меншікті сандарының бағаларын табуға мүмкіндік беретіндігі туралы мысал келтірілген.
Зерттеу тобының мүшелері:
1) Жоба жетекшісі: ф.-м.ғ.д., профессор М.Муратбеков, Индекс Хирша Scopus – 5, ORCID - 0000-0002-8185-8070
2) Бас ғылыми қызметкер: ф.-м.ғ.д., профессор К.Н. Оспанов, Индекс Хирша Scopus – 7, ORCID - 0000-0002-8185-8070
3) Аға ғылыми қызметкер: PhD С.Ж. Игисинов, Индекс Хирша Scopus – 5, ORCID - 0000-0002-4189-9142
4) Аға ғылыми қызметкер: PhD, ф.-м.ғ.к., М.М. Муратбеков, Индекс Хирша Scopus – 4, ORCID - 0000-0003-2197-4982
5) Ғылыми қызметкер: PhD-докторант А.О. Сулеймбекова, ORCID - 0000-0003-1865-4822
6) Ғылыми қызметкер: ф.-м.ғ.к., доцент Б. Мусилимов, Индекс Хирша Scopus – 1, authorId=16473709700
7) Кіші ғылыми қызметкер: Р.Р. Макулбекова
2021 жылғы жарық көрген жұмыстар
1 Muratbekov M.B., Muratbekov M.M. On the compactness of the resolvent of a Schrödinger type singular operator with a negative parameter // Chaos, Solitons and Fractals. – 2021. – Vol.151, 111248. https://doi.org/10.1016/j.chaos.2021.111248. Web of Science, Scopus: Q1, Percentile - 98
2 Muratbekov M.B., Muratbekov M.M., Suleimbekova A.O. Bounded invertibility and separability of a parabolic type singular operator in the space L_2(R^2 ) // Turkish Journal of Mathematics. – 2021. №45. – P. 2199 – 2210 doi:10.3906/mat-2101-72. Web of Science, Scopus: Q2, Percentile – 51
3 Muratbekov M.B., Y. Bayandiev. On the Resolvent Existence and the Separability of a Hyperbolic Operator with Fast Growing Coefficients in L^2(R_2) // Filomat. 35:3 (2021), 707–721. https://doi.org/10.2298/FIL2103707M. Web of Science, Scopus: Q2, Percentile – 63
4 Muratbekov M.B., Suleimbekova A.O. On the existence of the resolvent and separability of a class of the Korteweg-de Vriese type linear singular operators // Bulletin of the Karaganda University. – 2021. – № 1(101). – P.87-97 DOI 10.31489/2021M1/87-97 Web of Science, ККСОН
5 Muratbekov M.B., Muratbekov M.M., Igisinov S. Separability and compactness, estimates for the eigenvalues and singular numbers (s-numbers) of a resolvent of a class of singular parabolic operators // 13th International ISAAC Congress. Ghent, Belgium, 2021
6 Muratbekov M.B., Muratbekov M.M., Igisinov S. Estimates for the eigenvalues of a class of singular parabolic operators // The International Scientific Conference ”Problems of Modern Mathematics”. Bishkek, 2021. – P.100
Жоба тақырыбы: AP09259497 «Жаңа жағдайдағы Қазақстанда педагогикалық білім беру жүйесін жетілдіру: Қазақстан Республикасында қашықтықтан оқытуда болашақ педагогтердің цифрлы құзыреттіліктерін қалыптастырудың технологиялық-әдістемелік аспектілері».
Өзектілігі: ХХІ ғасырда білім беруді экономикалық өсудің жаңа моделінің орталық буынына айналдыру үшін оқыту бағдарламасын сыни ойлау, өз бетімен іздену дағдыларын дамытуға, қашықтықтан да білім алуға бағыттау қажет.
Халықаралық педагогикалық, кәсіби білім беру орталықтарының тәжірибелерін қазіргі жағдайдағы қазақстандық нарыққа бейімдеу арқылы жаһандық бәсекеге қабілетті цифрлы-креативті құзыреттіліктері жоғары болашақ педагогтер дайындауымыз керек.
Қашықтықтан білім беру жағдайында болашақ педагогтердің цифрлы-креативті құзыреттіліктерін қалыптастырудың тиімді жолдарын анықтау, әдістемесін жасау қажеттілігі туындауда.
Мақсаты: Жаңа жағдайдағы Қазақстанда педагогикалық білім беру жүйесін жетілдіруде үшін Қазақстандық және Еуропалық білім беру интеграциясы аясында Дулати Университеті мен Ресейдің Шадринск мемлекеттік педагогикалық университеті (ШМПУ) ынтымақтастық серіктестігі негізінде қашықтықтан білім беру жағдайында ҚР-да болашақ педагогтердің цифрлы-креативті құзыреттіліктерін қалыптастырудың технологиялық және әдістемелік аспектілерінің айқындау, әдістемесін жасау.
Күтілетін және алынған нәтижелер:
Жаңа Қазақстан жағдайында қашықтықтан білім беру жағдайында болашақ педагогтердің цифрлық креативті құзыреттіліктерін қалыптастырудың теориялық-әдіснамалық, инновациялық-технологиялық және желілік-әдістемелік негіздері айқындалады.
Қазақстандық және Ресейлік білім беру интеграциясы аясында қашықтықтан білім беру жағдайында ҚР-да болашақ педагогтердің цифрлы-креативті құзыреттіліктерін қалыптастыруда Дулати Университеті мен Ресейдің ШМПУ-нің ынтымақтастық серіктестігінің моделін жасау, интегративтік әдіснамасы мен жүзеге асыру тетіктерін айқындалады.
Ресейдің Шадринск мемлекеттік педагогикалық университетінің ғалымдарымен жоба бойынша ынтымақтастық орнатылды, бірлескен эксперименттер жүргізілді: «SMART-болашақ ПЕДАГОГ» онлайн-тестілеуді әзірлеу, жүргізу, нәтижелерін іріктеу.
Жаһандық бәсекеге қабілетті педагогтерді даярлауда қашықтықтан білім беру жағдайында болашақ педагогтердің цифрлы-креативті құзыреттіліктерін қалыптастыруда инновациялық тәжірибені үйрену, қолдану, зерттеу және насихаттау мақсатында қазақстандық ғалымдар танымал шетелдік ғалымдармен бірлескен ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізді:
1) Ресейдің ШМПУ-мен ынтымақтастық келісім шарт жасалды (28.10.2021 ж., Шадринск қ.);
2) Жобаның 2 мүшесі Шадринск мемлекеттік педагогикалық университетінде ғылыми тағылымдамадан өтіп, 72 сағат көлемінде біліктілік куәліктерін ( сертификаттарын) алды.
3) «SMART-болашақ ПЕДАГОГ» онлайн- тесттілеудің мобильдік қосымшасы жасалды: https://play.google.com/store/apps/details?id=smart.aplivfm&hl=ru&gl=US
Онлайн-сауалнама және онлайн-тест жүргізілді: http://test.max-tech.kz/?page=author&lang=kaz
4) «SMART-болашақ ПЕДАГОГ»: smart-pedagog.kz педагогикалық порталы әзірленді және ашылды.
5) Ресейдің Шадринск мемлекеттік педагогикалық университетінің базасында «SMART-PEDAGOG» онлайн-кафедра құрылды және жетекшісі тағайындалды- мектепке дейінгі жіне әлеуметтік білім беру кафедрасының профессоры, п.ғ.д. Л.И.Пономарева ( ШМПУ Ғылыми Кеңесінің шешімі: №1 хаттама , 28.10.2021 ж.).
6) БҒСҚК ұсынған рецензиялатын отандық басылымда ғылыми мақалар жарияланды:
1 Бузаубакова К.Д., Нурманалиева У.Т. «ҚР қашықтықтан білім беру жағдайында болашақ педагогтердің цифрлы-креативті құзыреттіліктерін қалыптастырудың технологиялық және әдістемелік аспектілері» (2 басылымда): Л.Н. Гумилев атындағы Евразия Ұлттық университетінің Хабаршысы. Педагогика. Психология. Социология сериясы.- №2 (135).- 2021.- Б.47-60; Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетінің Хабаршысы. «Педагогикалық ғылымдар» сериясы.- №3(68).- 2021. –Б.71-82.
6.2 Бузаубакова К.Д., Нурманалиева У.Т. «ҚР-да қашықтықтан білім беру жағдайында болашақ педагогтердің цифрлы-креативті құзыреттіліктерін қалыптастырудың педагогикалық шарттары» Л.Н. Гумилев атындағы Евразия Ұлттық университетінің Хабаршысы. Педагогика. Психология. Социология сериясы.- №4 (137).- 2021.
Зерттеу тобының мүшелері:
Ғылыми жетекші: Бузаубакова Клара Джайдарбековна – педагогика ғылымдарының докторы, профессор м.а.
Зерттеу тобының мүшелері:
Нурманалиевна Ултай Тлегеновна – аға ғылыми қызметкер, педагогика ғылымдарының кандидаты, доцент.
Елубаева Миршат Сайлаубековна – аға ғылыми қызметкер, педагогика ғылымдарының кандидаты, доцент.
Макавецская Анастасия Андреевна – ғылыми қызметкер, магистр.
Әбуәлі Айніл Мұратқызы – кіші ғылыми қызметкер, магистрант.
Джаксымбетов Магжан Идельбаевич – ғылыми қызметкер, программист.
Тажигалиев Абай – ғылыми қызметкер, программист.
Жоба тақырыбының атауы:
AP08856578 «Қазақстан Республикасының көпмәдениетті білім беру кеңістігі: тарихы, теориясы, жобалау негіздері».
Қазақстан Республикасындағы көпмәдениетті кеңістік жобасының өзектілігі қоғамның әлеуметтік-экономикалық дамуының бағдарларымен, жалпыға бірдей мәнді құндылықтардың, дәстүрлер мен нормалардың өзгеруімен сипатталатын әлеуметтік-педагогикалық жағдайдың нақтылығымен анықталады. білім беруді коммерцияландырудың артуы, жастардың әлеуметтік-мәдени бейімделуінің үрейлі тенденцияларының артуы. Осы жағдайларда көпмәдениетті білім беру кеңістігін қалыптастырудың маңыздылығы артып келеді, бұл өскелең ұрпақтың әлемдік мәдениеттер мен Қазақстан халықтарының мәдениеттерінің алуан түрлілігі туралы идеяларын дамытуға, оларға төзімділікпен қарауға, басқа мәдениеттердің тасымалдаушыларымен қарымқатынас әрекеттесу дағдылары.
Жобаның мақсаты – көпмәдениетті білім беру проблемасы бойынша теориялық және әдістемелік ережелерді талдау, Қазақстан Республикасындағы көпмәдениетті білім беру кеңістігінің қазіргі жағдайын анықтау (білім берудің барлық деңгейлері үшін).
Күтілетін және қол жеткізілген нәтижелер:
- 2020 жылға: әлемдік педагогикалық тәжірибе контекстінде көпмәдениетті білім беруді зерделеудің теориялық негіздері мен практикалық алғышарттары зерттеледі (әртүрлі елдердегі көпмәдениетті білім беру мазмұнындағы позициялар мен ерекшеліктер анықталады; мәселенің тарихы мен қазіргі жағдайы сипатталады).
- 2021 жылға: Қазақстандағы көпмәдениетті білім берудің қалыптасуы мен дамуының хронологиясын көрсете отырып, Қазақстан Республикасындағы көпмәдениетті білім беру тұжырымдамасы әзірленеді; көпмәдениетті тұлғаларды даярлаудың міндеттері мен бағыттары айқындалды; «көпмәдениетті тұлға», «көпмәдениетті білім беру», «білім беру кеңістігі» және «мәдениеттер диалогы» категорияларының өзара байланысы ашылды.
- 2022 жылға: білім беру ұйымында көпмәдениеттілікті енгізудің технологиялық және білім беру моделі әзірленеді; Жаһандық және көпмәдениетті әлемнің интеграциясы жағдайында жас ұрпақты жеке және ұжымдық мәдени іс-әрекетке тартудың педагогикалық технологиялары негізделеді.
Зерттеу тобының мүшелері:
Жетекшісі: Қожамжарова Дариякүл Пернешқызы – М.Әуезов атындағы ОҚУ ректоры, тарих ғылымдарының докторы, профессор, индекс Хирша - 1, Scopus Author ID: 57192645553, Web of Science Researcher ID – AAR-6802-2020, ORCID - https://orcid.org/0000-0001-8909-9235.
Исабекова Гүлнұр Болатбекқызы – орындаушы, PhD, Индекс Хирша Scopus – 1, Scopus Author ID: 57189890671, Researcher ID AAR-6795-2020, ORCID -https://orcid.org/0000-0003-0599-4940.
Абдрахман Гүлнар Қабылқалымқызы - орындаушы, ф.ғ.к., доцент, Индекс Хирша Scopus – 1, Scopus Author ID: 57194835625, Web of Science Researcher ID – AAR-6773-2020, ORCID - https://orcid.org/0000-0002-5598-1745.
Дуйсенова Назым Турсунбаевна - орындаушы, шебері, Scopus Author ID: 57209615733, ORCID -https://orcid.org/0000-0002-0462-3390.
Нурадин Гулхан Болатовна - орындаушы, философия ғылымдарының кандидаты, ORCID -https://orcid.org/0000-0003-4067-9831.
2021 жылғы жарық көрген жұмыстар
- Кожамжарова Д.П., Абдрахман Г.К. Концепция поликультурного образовательного пространства в Республике Казахстан как среды обеспечения социально-педагогической безопасности молодого поколения. – Тараз: Dulaty university, 2021. – 67 бет.
- Нурадин Г.Б., Дуйсенова Н.Т. Көпмәдениетті білім беру пән ретінде: оқу-әдістемелік құралы. – Тараз: Dulaty university, 2021. - 102 б.
- Дуйсенова Н.Т., Исабекова Г.Б., Абдрахман Г.К. Көпмәдениетті білім беру сабақтан тыс қызмет ретінде: оқу-әдістемелік құрал. – Тараз: Dulaty university, 2021. – 94 бет.
- Нұрадин Г.Б., Дүйсенова Н.Т., Исабекова Г.Б. Дулати университетіндегі Түркменстан студенттерін көпмәдениетті ортаға бейімдеу // ҚазҰПУ хабаршысы. - 2021. - № 1 (33) – Б.212-219.
- Нұрадин Г.Б., Игисинова Ж.К. Толеранттылық принципі ретіндегі көпмәдениетті білім беру // Дулати Хабаршысы. -2021. - №2. – Б.81-92
- Абдрахман Г., Исабекова Г.Б. Филолого-культурологическое образование в свете научной парадигмы. // Первые Международные педагогические чтения «Школа – учитель – инновации в современном мире», посвященные 100-летию со дня рождения выдающегося педагога-новатора, общественного деятеля, Заслуженного учителя Казахстана, Героя Социалистического Труда, кандидата педагогических наук Нуртазиной Р.Б., Республика Казахстан Павлодар, 1 – 9 марта 2021 года. - 1 Т.- С. 124- 128.
- Свидетельство о внесении сведений в государственный реестр прав на объекты, охраняемые авторским правом № 16558 от «13» апреля 2021 года Дуйсенова Н., Исабекова Г., Абдрахман Г. «Көпмәдениетті білім беру сабақтан тыс қызмет ретінде» Оқу-әдістемелік құралы 13.01.2021г.
Жоба тақырыбының атауы:
AP09260664 «Қазақстан Республикасындағы үздіксіз білім беру контекстіндегі CLIL саясаты: ақпараттық-коммуникациялық тәсіл»
Жобаның өзектілігі Қазақстандағы білім беруді дамытудың негізгі басымдықтарына қатысты мәселелерді қарастыруда, CLIL технологиясы мен мультимедиялық оқыту бағдарламаларын пайдалана отырып, шет тілі арқылы шет тілі мен арнайы пәндерді оқыту мүмкіндіктерін, олардың дәстүрлі оқыту әдістерінен артықшылығын анықтауда. өмір бойы оқу ортасында.
Жобаның мақсаты – өмір бойы білім беру контекстінде CLIL технологиясын қолдана отырып оқыту мәселесі бойынша теориялық және әдістемелік ережелерді талдау және АКТ-ны пайдалана отырып, ғылыми негізделген тәсілдер, ұсыныстар мен білім беру мазмұнын әзірлеу. The goal of the Project is to analyze the theoretical and methodological provisions on the problem of teaching using CLIL technology in the context of lifelong education, and to develop scientifically based approaches, recommendations and educational content using ICT.Күтілетін және қол жеткізілген нәтижелер:- 2021 жылға: өмір бойы білім беру шеңберінде пәндік-тілді кіріктірілген оқытуды (CLIL) ғылыми-әдістемелік қамтамасыз ету зерделенетін болады; әртүрлі елдердегі CLIL тәсілінің эволюциясы сипатталады; CLIL технологиясының пайда болуының алдындағы дидактикалық түсініктер беріледі.- 2022 жылға: Қазақстан Республикасында өмір бойы білім беру жағдайында пәндік-тілді кіріктірілген оқытуды (CLIL) ақпараттық-коммуникациялық қамтамасыз ету мәселесі пысықталатын болады; құзыреттілікке бағытталған білім беру мазмұнын құру негізінде тәжірибеге бағытталған оқыту стратегиялары сипатталады.- 2023 жылға: өмір бойы білім беру шеңберінде көптілділіктің халықаралық тілдік саясатының тиімді құралы ретінде CLIL тәсіліне негізделген шет тілін оқыту моделін енгізуден елеулі артықшылықтар дәлелденетін болады.
Зерттеу тобының мүшелері:
Жетекшісі: Исабекова Гүлнұр Болатбекқызы – орындаушы, PhD, Индекс Хирша Scopus – 1, Scopus Author ID: 57189890671, Researcher ID AAR-6795-2020, ORCID -https://orcid.org/0000-0003-0599-4940.
Абдрахман Гүлнар Қабылқалымқызы - орындаушы, ф.ғ.к., доцент, Индекс Хирша Scopus – 1, Scopus Author ID: 57194835625, Web of Science Researcher ID – AAR-6773-2020, ORCID - https://orcid.org/0000-0002-5598-1745.
Дуйсенова Назым Турсунбаевна - орындаушы, шебері, Scopus Author ID: 57209615733, ORCID -https://orcid.org/0000-0002-0462-3390.
Кудабаева Перизат Асанбаевна – орындаушы, PhD, Scopus Author ID: Scopus Author ID: 57194274022, ORCID - https://orcid.org/0000-0003-1405-896X.
2021 жылғы жарық көрген жұмыстар
- Исабекова Г.Б., Дүйсенова Н.Т. CLIL сабақтарында АКТ-ны қолдану: дидактикалық ұсыным: оқу-әдістемелік құралы. – Тараз: 2021. –131б.
- Дүйсенова Н. T., Исабекова Г. Б. Мазмұн мен тілді кіріктіріп оқыту технологиясы (CLIL): тарихы, зерттеулер, ерекшеліктері, қағидалары, нәтижелері. // Торайғыров университетінің Хабаршысы. Педагогикалық сериясы. - Б.214 -225.
Жобаның атауы: AP09058636 Дифференциалды қасиеттері бар цемент ерітінділерін дайындау.
Өзектілігі:
Ұңғымаларды цементтеуде қол жеткізілген технологичларға қарамастан, қысымы төмен қабаттардың болуына және тұрақсыз жыныстардың болуына, сондай-ақ циркуляцияның, газдың және судың миграциясының жоғалуына байланысты цемент тасқа жоғары механикалық жүктемелермен шиеленістердің болуына байланысты проблемалар әлі де толық шешілмей отыр.
Өнімді қабаттың бастапқы және қайталама ашылуы кезінде пайда болатын кемшіліктер (қосалқы ерітіндінің жоғары сұйықтық жоғалуы және цемент тасының соққыға төзімділігі төмен) ұңғымаларды игерудегі қиындықтарға, игеру уақытының ұлғаюына және олардың өнімділігінің төмендеуіне әкеледі. , бұл да күтілгенмен салыстырғанда төмен өндіріс қарқынын алу себептерінің бірі болып табылады.
Сондықтан құрылымның түзілуі мен қатаюының оңтайлы кинетикасына ие, сондай-ақ соққыға төзімділігі жоғарылайтын дифференциалды қасиеттері бар цемент ерітінділарын жасау ғылыми зерттеудің өзекті тақырыбы болып табылады.
Жобаның мақсаты құрылым түзілудің және қатаюдың оңтайлы кинетикасына, сондай-ақ соққыға төзімділігін арттыруға ие дифференциалды қасиеттері бар шламдарды әзірлеу арқылы бастапқы цементтеу сапасын арттыру болып табылады.
Күтілетін және қол жеткізілген нәтижелер: Арматуралық қоспалардың түрі мен мөлшерін олардың әсерге төзімділігіне және нәтижесінде алынған еріткіш ерітінді мен тастың басқа да технологиялық қасиеттеріне әсері тұрғысынан оңтайландыру бойынша кешенді зерттеулер, сондай-ақ әдістерді әзірлеу, негіздеу және реагенттерді таңдау бойынша кешенді зерттеулер. шламдарды сүзуді азайту, арматуралық қоспалардың түрі мен мөлшерін оңтайландыру ерітінділеу ерітінділерінің зертханасында жүзеге асырылады.
Жас жобаны орындаушылар (персоналдың 100%-ға жуығы) мұнай және газ ұңғымаларына арналған цемент ерітіндісін әзірлеуде біліктіліктерін арттырады және командалық жұмыс тәжірибесін алады, Статистика бағдарламасын пайдалану дағдыларын игереді.
Күтілетін әлеуметтік әсерлер: Қазақстанда цемент ерітінділерін дайындау саласында жоғары білікті мамандарды даярлау; Қазақстанда жүргізілетін ғылыми зерттеулердің мәртебесін көтеру; университетте ғылыми зертхана құру.
Негізгі нәтижелер оқу процесінде де қолданылады.
Жобаның тікелей нәтижелері болып табылады
Өндірістік материалды жинау және талдау жүзеге асырылады, оның нәтижесінде ұңғымаларды цементтеу туралы ақпарат жүйеленеді және патенттік зерттеулер жүргізіледі, содан кейін патенттік зерттеу есебі дайындалады.
Кешенді зерттеулер жүргізіліп, тиімді күшейтетін қоспаның тұжырымы алынады және зертханалық зерттеу актісі және Статистика бағдарламасының нәтижелері алынады. Патенттік өтінімдер беріледі.
Нығыздағыш қоспалардың түрі мен мөлшерін олардың соққыға төзімділігіне және алынған цемент ерітіндісі мен тастың басқа да технологиялық қасиеттеріне әсері тұрғысынан оңтайландыру бойынша зерттеулер жүргізілетін болады.
API әдістері бойынша цемент тастарымен кешенді зерттеулер жүргізілетін болады.
Цемент ерітіндісі зертханасы салынады
Күрделі тау-кен-геологиялық жағдайларда ұңғымаларды қаптау үшін тығындау материалдарының қатайтылуы мен құрылымын қалыптастыру кинетикасын бақылау әдістемесі әзірленетін болады. Цемент ерітіндісі «жоғарыдан төменге қарай» қатайтылатын ұңғымаларды қаптау әдісі зерттеледі және әзірленеді.
Цемент ерітінділерін зерттеуге арналған түпнұсқа қондырғы салынады. Түпнұсқа қондырғыда тәжірибелік зерттеулер жүргізілетін болады.Тік ұңғымаларға арналған ашық центр кезінде газды серпіліс үшін нігіздағыш қоспалары бар ерітінділерді тегістеуге арналған рецептура алынады.
Патент бойынша оң қорытынды алынады.
Күрделі тау-кен-геологиялық жағдайларда ұңғымаларды қаптау үшін тығындау материалдарының қатайтылуы мен құрылымын қалыптастыру кинетикасын бақылау әдістемесі әзірленетін болады. Цемент ерітіндісі «жоғарыдан төменге қарай» қатайтылатын ұңғымаларды қаптау әдісі зерттеледі және әзірленеді.
ЦҚУ кезінде газ серпілісіне төзімді цемент ерітіндісінің рецепті алынады.
Жасалған материалдарды алу және дала жағдайында зерттеу нәтижелерін апробациялау технологиясы әзірленетін болады
Тығындау материалдарын сынақтан шығару бойынша ұсыныс дайындалады.
2 мақала Scopus деректер базасына енгізілген журналдарда жарияланады. Корпус цементтеледі және өндірістік сынақ сертификаты алынады.
2 мақала ҚР БҒМ ҚКСОН ұсынған журналдарда жарияланады.
«Дифференциалды қасиеттері бар тампонажды материалдар» тақырыбында монография жарияланады.
Зерттеу тобының мүшелері:
Жетекшісі: Арман Арстанғалиұлы Қабдушев, PhD., Hirsha Index Scopus - 3, Scopus Author ID -57194217536, Web of Science Researcher ID -AAV-7634-2020, ORCID- 0000-0003-3579-9054,
Зерттеу тобының мүшелері:
Деликешева Динара Насипуловна, магистр - Сәтбаев университеті, оқытушы
Манапбаев Бауыржан Жарқанбекұлы, т.ғ.к., доцент м.а. – атындағы Тараз мемлекеттік университеті М.Х. Дулати, оқу-әдістемелік бөлімінің меңгерушісі
Қорғасбеков Дархан Рахметоллаұлы, техника ғылымдарының магистрі, оқытушы – Сәтбаев университеті, оқытушы
Муксинов Руслан Равилович, Уфа мемлекеттік мұнай-техникалық университетінің «Мұнай және газ ұңғымаларын бұрғылау» кафедрасының магистранты
Әлеуетті пайдаланушылар үшін ақпарат:
Зерттеу нәтижелерінің мақсатты тұтынушылары мұнай және газ ұңғымаларын бұрғылаумен айналысатын Қазақстандағы және әлемдегі бұрғылау және сервистік компаниялар болып табылады.
Жобаның атауы: ҚОТ жағдайындағы жалпы білім беретін мектептегі медиакоммуникация процестерін зерттеу медиапедагогиканы дамытудың эмпирикалық негізі ретінде
Жобаның өзектілігі - жалпы білім беретін мектептің оқу процесінде қашықтықтан білім беру технологиялары аясында медиа-коммуникация мәселелерін зерделеу, содан кейін медиа-педагогиканың негізгі бағыттарын дамыту үшін эмпирикалық тәжірибені қолдану және заманауи мұғалімдерді даярлаудың инновациялық білім беру бағдарламаларын әзірлеу үшін эксперименттік негіз қалыптастыру.
Жобаның негізгі мақсаты білім алушылармен денсаулық сақтау жұмысын ескере отырып, медиапедагогиканы дамыту және заманауи педагогтарды даярлаудың инновациялық білім беру бағдарламаларын қалыптастыру үшін қашықтықтан білім беру технологияларын қолдану жағдайында жалпы білім беретін мектептің медиакоммуникация процестерін зерттеу.
Жобаның күтілетін нәтижелері:
- қашықтықтан білім беру жағдайында оқушылардың әлеуметтік мәселелерін анықтау және өзектендіру (отбасылық тәрбие және білім беру, сынып ұжымында тікелей қарым-қатынастың болмауы және т. б.);
- ҚОТ жағдайында оқушылардың "клипті" ойлауының оқу ақпаратын қабылдау деңгейіне әсер ету дәрежесін сараптамалық бағалау;
- ҚОТ жағдайында балаларды тәрбиелеу процесіндегі ата-аналар мен педагогтардың мазасыздық деңгейін анықтау;
- жаппай онлайн оқытуды ескере отырып, педагогтарды даярлаудың білім беру бағдарламаларын жобалау бойынша жоғары оқу орындары үшін әдістемелік ұсынымдар әзірлеу;
- ҚОТ жағдайында оқу процесін ұйымдастыру бойынша мектеп мұғалімдерінің біліктілігін арттыру курстарын әзірлеу.
Зерттеу тобының мүшелері:
Жетекшісі: Сметова Клара Бегалиевна - педагогика ғылымдарының кандидаты, ORCID https://orcid.org/0000-0001-9644-4332;
Аға ғылыми қызметкер: Алимбаева Сауле Курмантаева – социология ғылымдарының кандидаты, Web of Science ResearcherID AAK-9275-2021, Scopus ID 57224351360, ORCID https://orcid.org/0000-0001-8507-5068,
Аға ғылыми қызметкер: Мажибаев Асылжан Кенжекереевич - химия ғылымдарының кандидаты, ORCID https://orcid.org/0000-0001-8997-9646.
2021 жылы жарияланған жұмыстардың тізімі
КОКСОН ұсынған рецензияланатын отандық басылымдарда:
1. Сматова К.Б., Алимбаева С.К., Мажибаев А.К. Болашақ мамандардың медиабілімінің дамуына мінез-құлық дағдыларының әсерін зерттеу. – Педагогика и психология. – 2021. - №3 (48).
https://journal-pedpsy.kaznpu.kz/index.php/ped/issue/view/59
2. Сматова К.Б., Алимбаева С.К. Психологические факторы адаптации иностранных студентов к новой социальной среде. – Вестник ЕНУ им. Л.Н. Гумилева. Серия педагогика. психология. Социология. – 2021. - №2 (135). – с. 315-325
http://bulpedps.enu.kz/article/archive/series?number=2-2
3.Алимбаева С.К., Сматова К.Б., Мажибаев А.К. Изучение процессов медиапедагогики в общеобразовательных школах Казахстана. - Вестник КазНПУ. Серия Педагогика. - 2021. - №3. – с. 14-25
https://bulletin-pedagogy.kaznpu.kz/index.php/ped/submissions
Мақала Web of Science дерекқорының Social Science Citation Index немесе Arts and Humanities Citation Index кіретін және (немесе) Scopus базасында CiteScore бойынша кемінде 25 (жиырма бес)процентилі бар рецензияланатын ғылыми басылымға ұсынылған журналда жариялауға арналған
3. Алимбаева С.К., Мажибаев А.К., Сматова К.Б. Об особенностях повышения медийной грамотности педагогов школ. – Образование и наука (процентиль 59). https://www.edscience.ru/jour/author.
Оқу - әдістемелік құрал дайындалды
Влияние процессов медиакоммуникации на развитие образования в условиях ДОТ / С.К.Алимбаева, К.Б.Сматова, А.К.Мажибаев. –Тараз: М.Х.Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті, 2021. – 70 с. (университеттің Ғылыми кеңесінің 21.09.2021 ж. №1 шешімі).
ҚОТ жағдайында оқу процесін ұйымдастыру бойынша мектеп мұғалімдерінің біліктілігін арттыру бағдарламасы әзірленді.
НАУЧНЫЕ ПРОЕКТЫ
Научно-исследовательская работа в университете сосредоточена в 1 научно-исследовательских институтах, 8 центрах, инженерной лаборатории и университетских кафедрах. НИР проводится по научным направлениям в области естественных, технических, сельскохозяйственных, экономических и социально-гуманитарных наук в соответствии с государственной программой развития науки РК.
НАО "Таразский университет имени М. Х. Дулати" успешно реализует современную модель развития науки и высшего образования РК.
За последние 3 учебных года в университете ведется поисково-инициативная научная работа в соответствии с тематическим планом университета, который является составной частью 15 научно-исследовательских программ. В настоящее время ведется работа по 71 научно-исследовательской теме. Среди них: 9 - фундаментальные темы, 50 - прикладные темы, 12 - темы опытно-конструкторских исследований. Все эти работы регистрируются в Национальном экспертном центре с целью участия в конкурсе по проектам коммерциализации результатов научно-исследовательских работ.
Для сохранения лидерства в регионе университет в последние годы совершенствует научные направления, сформированные в соответствии с приоритетами программ фундаментальных и прикладных исследований Республики Казахстан, обновляет ресурсы поисково-исследовательской работы, участвует в грантовых конкурсах.
К примеру, в 2022 году реализовано 15 проектов, в 2023-2024 учебном году - 59, в настоящее время, точнее в 2024 году реализуется 92 научно-исследовательских проектов, в том числе: 18 на грантовой основе, 1 ПЦФ и 3 международных проекта, 49 НИОКР, 20 стартап проектов.
В результате данных проектов в 2024 году фактическое общее финансирование НИР достигло 818 300 тыс. тенге. Данный показатель в 2022 году составил 144 398 тыс. тенге, в 2023 году финансирование составило 237 900 тыс. тенге. В 2024 году ученые университета выиграли 9 грантовых проектов на общую сумму – 4 323,4 млн тенге, финансируемых Комитетом науки МОН РК.
Также следует отметить, что ученые университета выступают в сотрудничестве с учеными других вузов РК, на основе меморандумов, в качестве соисполнителей по другим научным проектам.
2024 году учеными университета совместно с зарубежными партнерами проводится работа над 3 международными проектами на общую сумму 91,067 млн тенге.
В 2024 году на конкурсы грантового финансирования подано 63 заявок. Если учесть, что в 2023 году на такие конкурсы подано 112 заявок. А в 2022 году всего 90 заявки. Из 63 проектов по грантовому финансированию 9 проектов выиграно.
Конкурс коммерциализации результатов научных работ, организованный АО "Фонд науки" - 1 проект (350 млн тг), софинансирование от представителей бизнеса – 122,5 млн тг.
Подготовлено научно-техническое задание на конкурс ПЦФ на 2024-2026 годы - 3,5 млрд тг (водохозяйственная и перерабатывающая промышленность), софинансирование от представителей бизнеса составило - 355 млн тг.
Спрос на научные исследования можно наблюдать, по повышению количества финансируемых исследовательских проектов, которые растут с каждым годом.
В 2024 году увеличен объем привлеченных в университет инвестиций из проектов грантового финансирования, международных проектов, выполненных хозяйственно-договорных работ и опытно-конструкторских работ. Так, в 2024 году были привлечены инвестиции из 18 проектов Комитета науки МОН РК по грантовому финансированию – 1 300,3 млн тенге, из 3 международных проектов – 91,067 млн тенге, 1 ПЦФ – 3 500 млн тг, 1 РННТД – 350 млн тг, из стартап проектов - 9,212 млн тенге, из 49 проекта по НИОКР – 63,5 млн тенге.
Фактическое общее финансирование НИР в 2024 году составило 818 300 тыс. тенге. Финансирование в 2023 году составило 259 271,08 тыс. тенге, в 2022 году составило 144 398 тыс. тенге, в 2021 году-127 602 тыс. тенге, а в 2020 году - всего 40 млн тенге
В 2024 году объем финансирования на одного штатного преподавателя составил 898,2 тыс. тенге. Данный показатель в 2023 году составил 276,9 тыс. тенге, а в 2022 году - 154,3 тыс. тенге.
Таким образом, общий объем финансирования науки в университете в 2024 году составил 4 954,834 млн. тенге.
Список проектов по грантовому финансированию «Жас Галым»
Список проектов грантового финансирования для молодых ученых
Список проектов по общему грантовому финансированию
Список программно-целевых проектов
Перечень проектов на основе хозяйственных контрактов
Списки проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности