The main objectives of educational and methodical work at the faculty are to improve the organization of the educational process, its intensification, increasing the efficiency of training highly qualified, competitive specialists.

S.S. Zhunusbekov, professor of the faculty, doctor of technical sciences, was one of the first in Kazakhstan to write a special technical textbook in the state language. His works written together with other colleagues "Fundamentals of Theory of Elasticity and Plasticity" (published by "Mektep", 1986), "Resistance of Materials (M.F. Urkimbayev, S. Junusbekov, publishing house "Mektep", 1986), "Details of machines" (M.F. Urkimbayev, S. Junusbekov, S.A. Aliyev, publishing house "Kaynar", 1992) and others.

Until 1990s, only the faculty trained mechanical engineers on specialty 4404 - "Mechanization of land reclamation works", so the educational-methodical association existed only at this faculty. The teaching staff of the faculty was actively engaged in the elaboration of the curricula for this specialty for the whole republic.

 

 

The professorial-teaching staff of the faculty consists of 98 units. Five of these doctors are sciences: S. S. Zhunusbekov, I. S. Tlegenov, S. M. Myrzashev, O. A. Suleimenov, Zh. S. Tulenbaev. Over 65% of the total number of teachers have academic titles and degrees.

In different years in the development of the faculty participated well-known scientists A. Kenzhebaev, T. M. Junusbekov, B. Satkei, J. O. Kadyrov, Y. V. Dubsky, K. E. Kubaev, N. S. Sultankulov, J. Kassymbekov, V. I. Kozlikin, K. Aktokalov, B. Akhmetov, M. S. Sultankulov, J. Kasymbekov, I. Kozkin, K. Aktolov, B. Akhmetov, M. Tyndybekov, S. Baubekov, Y. Kurlyandsky, M. Kasabekov, B. Orazaliyev and M. Makhanov; significant contributions were made by F. I. Kim, M. Kh. Butabaev, Sh. M. Otarbaev, B.K. Ibyldaev, Z.B. Suleimenov, A. Vaisbekker, A. V. Makarov, B. Taizhanov, etc. The results of scientific works of doctor of technical sciences Rashid Bakirov were presented in the republican exhibitions, fairs and exhibitions of international class in Laos, People's Republic of China and Turkey. Professor R.Bakirov established scientific ties with scientists from the CIS countries, Arab Republic, Egypt, People's Republic of China and Turkey.

In 1999 at faculty has been organized the international scientifically-practical conference "Machine-building at a stage of market economy: problems and ways of development", the Concept of development of mechanical engineering in the Republic of Kazakhstan is confirmed.

Professor S. Myrzashev, who led the faculty for almost 25 years, despite the fact that during the history of the university its structure has changed repeatedly, while maintaining the integrity of the faculty, the strengthening of educational and industrial base, stabilization of young professionals has helped a lot.

For the teaching process and state budgetary and other scientific-research works, the faculty has scientific-research laboratories, study rooms, computer rooms, classrooms and laboratories equipped with interactive boards, specialized auditoriums and teaching-scientific laboratories.

The faculty has 2 mechanical workshops equipped with metal-cutting machines and intended for carrying out studies and experiments, creating laboratory and experimental units for scientific-research works.

Part of the laboratory and practical scientific-research works, performed with the participation of students and educational process, are conducted at the best enterprises and institutions of the city and region.

Scientific-research work of the Faculty is characterized by the supervision of scientific work of Master students and students by the teachers, participation of teachers and students in creative competitions and exhibitions, subject Olympiads, as well as the implementation of research results in specific projects.

Researchers of the faculty contribute to the development of national science.

Due to work in the field of education and science scientists of the faculty Zhunusbekov T.M. (2005), Myrzashev S. (2007, 2012), I. Tlegenov (2008, 2018), R. Bakirov (2009), A. Askarova (2012), A. Semernin (2012), M. Ibyldaev (2016), M. Bekmuratov, K. Shilibek (2017), S. Orynbaev (2018) received the rank of "Best University Teacher". Ministry of Education and Science of the Republic of Kazakhstan, scientists B. Manapbaev (2015), M. Ibyldaev (2016), S. Orynbaev (2017) won the state scientific scholarship of the MES RK for scientists and specialists who made a significant contribution to science and technology. Candidate of Technical Sciences K. Shilibek won the competition "Shapagat - 2012" in the category "Best Inventor" for 17 inventions, he was awarded a gold medal and a special diploma of the World Intellectual Property Organization.

Professor S. Myrzashev is engaged in research and development of young scientists to create promising work tools adaptable to the soil conditions of earthmoving machines in the Republic of Kazakhstan. Under his leadership in Kazakhstan research and development work on the creation of working tools of earth-moving machines adapted to soil conditions has been carried out. The best working tool samples of self-adapting earth-moving machines were developed and tested under production conditions.

Professor I. S. Tlegenov conducts complex research work on "Underground energy-resource-saving bio-energy complex to produce biogas, biofuel, biohumus from domestic and agricultural production". The students of "Oil and gas" and "Biotechnology" specialties are involved into the research work.

Scientists of the faculty S. Myrzashev, I. Tlegenov, O. Suleimenov, M. Abdigaliyev, A. Raimbayev, B. Koyaidarov, M. Ibildayev, M. Seksenbayev, S. Orynbayev, B. Manapbayev, A. Kabdushev show their activity in the field of invention.

Every year, the faculty conducts more than 10 state-funded research projects (R&D). Faculty stuff participates in many international conferences, forums, seminars and competitions.

From 2008 to 2010 our young scientists Esnazarov E. K., Kokaev U. Sh., Krykbaev M. M., Zhylysbaev K. S., Manapbaev B. J., Tungatarova A. T., Borankulova G. S., Zhusip T. S. defended their PhD theses, and associate professor Tulenbaev J. S. - doctoral thesis.

In 2018 our young scientist A. Kabdushev defended his doctoral thesis on "Improving the quality of well completion using effective plugging materials" at K. Satpayev Kazakh National Research Technical University and became a PhD.

A senior teacher of the department "Oil and Gas" B. Manapbaev was awarded a scholarship under the international program of ITEC India, who completed a 2-month advanced course at the "Fluid Control Research Institute" (Fluid Control Research Institute) in Palakkad, Kerala, India.

Students of the 4th year of the specialty "Oil and Gas Business" (supervisor Kabdushev A.) in 2010 took part in the international competition "Petrobilim" in the V Eurasian Forum KazEnergy, where they took 13th place among 98 teams, and in the southern group 1st place.

Every year students of the specialty "Oil and Gas Business" take part in competition for educational grant, announced by Italian company "Agip CSR", where they have an opportunity to win an award of one year of study. In this competition, 7 students were awarded educational grants totalling 1,282,000 tenge.

Scientists of the faculty (K. Shilibek, U. Kokaev, B. Manapbaev, O. Kozhas) became winners of the regional Akim Award in the category "Science", which was awarded to support creative young people within the framework of state youth policy. Young scientists B. Manapbaev, A. Abildaev, R. Nusupali became winners of the competitions "Parasatty zhas galym - 2013", "EXPO - 2017 - through the eyes of youth", "Parasatty zhas galym - 2016".

 

 

In addition, the youth of the faculty regularly takes part in republican competitions: "Online EXPO-2017", "Rolex", "EXPO-2017 - the future of Kazakhstan", "Science Slam - Kazakhstan", "Startup Bolashak", "Youth competition of innovative projects" Nurintech ".

In 2017, the senior teacher of Mechanics and Mechanical Engineering Department A. Abildaev won the Republican scientific competition "Gani Muratbayev Prize" in Kyzylorda region.

Scientists of the faculty actively develop students' research work. Over the past three years, students Zh. Koshkarbai became scholars of the Foundation of the First President of the Republic of Kazakhstan, A. Bekbolov, I. Vasin, A. Serikov, I. Dyamurshaev, N. Samoilenko and B. Tuman became winners of the "Scientists of the Future" competition announced by the Foundation of the First President Republic of Kazakhstan.

Zhalgasov, A. Sartai, A. Amankeldy, B. Kudaykul, S. Ramazanov - winners of the international and republican competition of scientific works, A.M. Apsamatov, G. Akshapanova, Zh. Abilmazhin - winners and prize-winners of the republican subject Olympiad.

The I degree diploma was awarded to students N.Yu. Daribaev and N.N. Isanov, who took part in the VIII International Scientific Research Forum of Students in Moscow, the Russian Academy of Natural Sciences in 2016.

The faculty produces various scientific and technical products based on the work of student scientific circles "Zhas Munayshy", "Tulpar", "Mechanic", "Radio Beacon", "Computer Technologies", "Mechanical Engineer". In the educational process, experimental installations and research methods are implemented in the teaching process..

The head of "Transport equipment and technologies" department Semernin A.N. presented the results of scientific research of the department, as well as the exposition presented by the institute at the regional competition "The best goods and services of industrial and innovative direction in Zhambyl region."

The working equipment of a single-lever excavator with a self-sharpening bucket cutting edge, developed as a result of research and development carried out under the scientific supervision of M. A. Abdigaliev, is used in the production of a high-performance and highly efficient soil cultivator based on the T-130, DP-26S tractor.

Professor S. Myrzashev tested a rotary throwing machine for extinguishing fires in the field, associate professor B. Koyaydarov a biogas plant. Professor I. Tlegenov tested the development of the "foaming agent" and received the expert opinion. In the future, the "Model of the installation of an underground energy-saving bioenergy complex" is being developed and prepared for testing.

Проведение информационно-пропагандистской работы, обеспечение социальных прав, гражданско-патриотическое и правовое воспитание студентов и преподавательского состава на факультете «Нефти, газа и механики", проведение мероприятий, направленных на формирование потребности студентов и преподавательского состава в знаниях и развитии, социально значимых и личностных качеств и коммуникативной культуры личности, проведение среди них мероприятий по экологическому, физическому воспитанию и формированию здоровьесберегающей среды здорового образа жизни, организация стажировок и трудоустройство молодых специалистов, трудовое и экономическое воспитание, проведение мероприятий, направленных на развитие интеллектуальной культуры, развитие и поддержку молодых талантов, осуществляются в соответствии с планом воспитательной работы кафедры.

Воспитание полноценной личности, понимающей и принимающей свои задачи, способной адекватно оценивать жизнь и себя, свои поступки с точки зрения духовно-нравственных норм, самореализация, проявление своих способностей, возможностей для саморазвития и совершенствования с духовно-нравственной точки зрения является основной целью воспитательной работы.

Воспитательная работа факультета осуществляется по следующим направлениям:

1. Организационная работа;
2. Молодежная политика;
3. Гражданско-патриотическое воспитание;
4. Духовно-нравственное воспитание;
5. Правовое воспитание;
6. Развитие творческой активности;
7. Физическая культура, формирование здорового образа жизни;
8. Профессионально-трудовое воспитание;
9. Кураторская работа;
10. Общежитие.

Студенты активно участвуют в молодежных организациях «Жас Отан», «Студенческий парламент» «Альянс студентов Казахстана» и молодежных клубах «Площадь свободной мысли», «Жайдарман», «ЛВС» «Жасыл ел», «STREET WORKOUT TarSU», «Жеті қазына».

Студенты факультета Казакбаева Динара и Мусакулова Майра стали победителями гран-при конкурсов «Мисс Весна» и «Мисс Тараз», посвященных Международному женскому дню.

 

 

Студенты факультета работают по программе «Жасыл-ел». Самым большим нашим достижением и гордостью является студенческий строительный отряд «Алга». В 2011 году студенческий строительный отряд факультета “Алга” (командир Жылысбаев Канат) был награжден в номинации «Лучший отряд» в областном марафоне – эстафете «Расцвет села-расцвет Казахстана» в честь 20-летия Независимости Республики Казахстан.

Лучшие студенты принимают участие в семинаре тренинге «Идеи, меняющие мир» «Казахстанский путь: мәңгілік ел», который ежегодно проходит в г. Астана в государственном учреждении «Библиотека Первого Президента РК – Елбасы».

 

 

Коллектив факультета имеет успехи не только в области образования, науки, но и в области спорта. Факультет стал чемпионом в ежегодной спартакиаде «Денсаулық» последние 7 лет подряд. Большой вклад в спортивные достижения внесли преподаватели: А. Раимбаев, А. Имандосов, А. Семернин, А. Нуртазаев, Р. Токсамбаева, А. Айменова, А. Омарова, С. Кулымбетова, С. Жанпеисова, Ж. Дуйсебаев, Ж. Тлеукеев, Р. Бекенов, У. Байназаров, Ж. Омаров, К. Тажен, А. Кали, Р. Сахыбаев.

 

 

Победители спартакиады «Денсаулық»

А. Раимбаев, Л. Харчук, М. Аязбай, С. Мырзашев выступят в составе ветеранской сборной университета. Студенты имеют успехи в различных областях спорта. В частности, студент специальности «Машиностроение» А. Бескемпир стал чемпионом Республики Казахстан по борьбе Казах-дзюдо, бронзовым призером зимней Универсиады.

Выпускники факультета в разные годы – генералы М. Аюбаев, К. И. Елюбаев, М. Жа-манбаев, С. М. Койбаков, Н. Р.Келесов; государственные и общественные деятели Ш. Ж. Исабеков, А. Г. Савченко, Б. З. Иманалиев, М. Т. Чердабаев; ученые А. Раимбаев, Ж. Касымбеков, М. Маханов, Б. Оразалиев; О. А. Никитюк, Б. А. Орынбеков, Г. Т. Сагинтаев, Б. А. Ахметов и др.

Основными целями учебно-методической работы на факультете являются совершенствование организации учебного процесса, его интенсификация, повышение эффективности подготовки высококвалифицированных, конкурентоспособных специалистов.

Профессор факультета, доктор технических наук С.С. Жунусбеков одним из первых в Казахстане написал специально-технический учебник на государственном языке. Его труды, написанные совместно с другими сотрудниками «Основы теории упругости и пластичности» (издательство «Мектеп», 1986 год), «Сопротивление материалов» (М.Ф. Уркимбаев, С. Жунусбеков, издательство «Мектеп», 1986 год), «Детали машин» (М.Ф. Уркимбаев, С. Жунусбеков, С. А. Алиев, издательство «Кайнар», 1992 год) и др.

До 1990-х годов только на базе факультета готовились инженеры-механики по специальности 4404 - «Механизация мелиоративных работ», поэтому учебно-методическое объединение существовало только на этом факультете. Профессорско-преподавательский состав факультета активно работал над подготовкой учебных планов по данной специальности для всей республики.

Профессорско-преподавательский состав на факультете составляет 98 единиц. Из них пять докторов наук: Жунусбеков С. С., Тлегенов И. С., Мырзашев С. М., Сулейменов О. А., Туленбаев Ж. С. Более 65% от общего числа преподавателей имеют ученые звания и степени.

 

 

В разные годы в развитии факультета принимали участие известные ученые А. Кенжебаев, Т. М. Жунусбеков, Б. Саткей, Ж. О. Кадыров, Ю. В. Дубский, К. Е. Кубаев, Н. С.Султанкулов, Ж. Касымбеков, В. И. Козликин, К. Актокалов, Б. Ахметов, М. Тындыбеков, С. Ж. Баубеков, Ю. В. Курляндский, М. И. Касабеков, Б. К. Оразалиев, М. Маханов, значительный вклад внесли Ф. И. Ким, М. Х. Бутабаев, Ш. М. Отарбаев, Б. К. Ибылдаев, З. Б. Сулейменов, А. Ваисбеккер, А. В. Макаров, Б. Тайжанов и др. Результаты научных трудов доктора технических наук Рашида Бакирова были представлены на республиканских выставках, выставках-ярмарках международного класса в Лаосе, Китайской Народной Республике, Турции. Профессор Р. Бакиров сформировал научные связи с учеными стран СНГ, Арабской Республики, Египет, Китайской Народной Республики, Турецкой Республики.

В 1999 году на факультете была организована международная научно-практическая конференция «Машиностроение на этапе рыночной экономики: проблемы и пути развития», утверждена Концепция развития машиностроения в Республике Казахстан.

Профессор С. Мырзашев, который руководил факультетом почти 25 лет, несмотря на то, что за время становления истории университета его структура неоднократно менялась, при сохранении целостности факультета, укрепление учебно-производственной базы, стабилизация молодых специалистов оказали большую помощь.

Для проведения учебного процесса и государственных бюджетных и других научно-исследовательских работ на факультете имеются научно-исследовательские лаборатории, учебные кабинеты, компьютерные классы, аудитории и лаборатории, оборудованные интерактивными досками, специализированные аудитории и учебно-научные лаборатории.

В ведении факультета находятся 2 механические мастерские, оснащенные металлорежущими станками и предназначенные для проведения учебных занятий и экспериментов, создания лабораторных и опытных установок для проведения НИР.

Часть лабораторных и практических научно-исследовательских работ, проводимых с участием студентов и учебного процесса, проводится на лучших предприятиях и в учреждениях города и области.

Научно-исследовательская работа факультета характеризуется курированием преподавателями научной работы магистрантов и студентов, участием преподавателей и студентов в творческих конкурсах и выставках, предметных олимпиадах, а также внедрением результатов исследований в конкретные проекты.

Ученые факультета вносят свой вклад в развитие отечественной науки.

Благодаря плодотворной работе в области образования и науки ученые факультета Жунусбеков Т. М. (2005), Мырзашев С. (2007, 2012 гг.), И. Тлегенов (2008, 2018 гг.), Р. Бакиров (2009 г.), А. Аскарова (2012 г.), А. Семернин (2012 г.), М. Ибылдаев (2016 г.), М. Бекмуратов, К. Шилибек (2017 г.), С. Орынбаев (2018 г.) получили звание «Лучший преподаватель вуза» Министерства образования и науки Республики Казахстан, ученые Б. Манапбаев (2015 г.), М. Ибылдаев (2016 г.), С. Орынбаев (2017 г.) стал обладателем государственной научной стипендии МОН РК для ученых и специалистов, внесших значительный вклад в науку и технику. Кандидат технических наук К. Шилибек стал победителем конкурса «Шапағат – 2012» в номинации «Лучший изобретатель» за 17 изобретений, награжден золотой медалью и специальным дипломом Всемирной организации интеллектуальной собственности.

Профессор С. Мырзашев занимается научными исследованиями и воспитывает молодых ученых по созданию перспективных рабочих инструментов, адаптируемых к почвенным условиям землеройных машин в Республике Казахстан. Под его руководством в Казахстане были проведены научно-исследовательские работы по созданию рабочих приспособлений землеройных машин, адаптированных к почвенным условиям. Разработаны и проведены испытания в производственных условиях лучших образцов рабочего инструмента самонастраивающихся землеройных машин.

Профессор И. С. Тлегенов ведет комплексную научно-исследовательскую работу на тему «Подземный энерго-ресурсосберегающий био-энергетический комплекс для производства биогазы, биотоплива, биогумуса из бытового и сельского производства». К научно-исследовательской работе привлекаются студенты специальностей «Нефтегазовое дело» и «Биотехнология».

Ученые факультета С. Мырзашев, И. Тлегенов, О. Сулейменов, М. Абдигалиев, А. Раимбаев, Б. Койайдаров, М. Ибылдаев, М. Сексенбай, С. Орынбаев, Б. Манапбаев, А. Кабдушев проявляют свою активность в области изобретательства.

Ежегодно на факультете проводится более 10 государственных бюджетных научно-исследовательских работ (НИР). Профессорско-преподавательский состав факультета принимает участие во многих международных конференциях, форумах, семинарах и конкурсах.

С 2008 по 2010 годы наши молодые ученые Есназаров Е. К., Кокаев У. Ш., Крыкбаев М. М., Жылысбаев К. Ш., Манапбаев Б. Ж., Тунгатарова А. Т, Боранкулова Г. С., Жусип Т.С. защитили кандидатские диссертации, а доцент Туленбаев Ж.С.-докторскую диссертацию.

В 2018 году наш молодой ученый А. Кабдушев защитил докторскую диссертацию на тему "Повышение качества завершения скважины с использованием эффективных тампонажных материалов" в Казахском национальном исследовательском техническом университете имени К. Сатпаева и стал доктором PhD.

Старшему преподавателю кафедры "Нефтегазовое дело" Б. Манапбаеву была назначена стипендия по международной программе ITEC Индии, который прошел 2-месячный курс повышения квалификации в «Институте исследований регулирования потока» (Fluid Control Research Institute) в г. Палаккад, штат Керала, Индия.

Студенты 4 курса специальности «Нефтегазовое дело» (рук. Кабдушев А.) в 2010 году принял участие в международном конкурсе «Petrobilim» в рамках V Евразийского форума KazEnergy, где занял 13 место среди 98 команд, а в южной группе-1 место.

Ежегодно студенты специальности «Нефтегазовое дело» принимают участие в конкурсе на соискание образовательного гранта, объявленном итальянской компанией «Аджип КСО», где имеют возможность выиграть премию в размере одного года обучения. В данном конкурсе 7 студентов получили образовательные гранты на общую сумму 1 282 000 тенге.

Ученые факультета (К. Шилибек, У. Кокаев, Б. Манапбаев, О. Кожас) стали лауреатами премии акима области в номинации «Наука», присужденной в целях поддержки творческой молодежи в рамках государственной молодежной политики. Молодые ученые Б. Манапбаев, А. Абильдаев, Р. Нусупали стали победителями конкурсов «Парасатты жас  ғалым – 2013», «EXPO – 2017 - глазами молодежи», «Парасатты жас ғалым – 2016».

 

 

Кроме того, молодежь факультета регулярно принимает участие в республиканских конкурсах: «Online EXPO-2017», «Rolex», «EXPO-2017 – будущее Казахстана», «Science Slam – Казахстан», «Startup Bolashak», «Молодежный конкурс инновационных проектов «Nurintech».

В 2017 году старший преподаватель кафедры «Механика и машиностроение» А. Абильдаев стал победителем Республиканского научного конкурса «Премия Гани Муратбаева» в Кызылординской области.

Ученые факультета активно развивают научно-исследовательскую работу студентов. За последние три года студенты Ж. Кошкарбай стали стипендиатами Фонда Первого Президента РК, А. Бекболова, И. Васин, А. Серикова, И. Дямуршаев, Н. Самойленко и  Б. Туман стали победителями конкурса «Ученые будущего», объявленного Фондом Первого Президента Республики Казахстан.

С. Жалгасов, А. Сартай, А. Аманкелды, Б. Кудайкул, С. Рамазанов – победители международного и республиканского конкурса научных работ, А.М. Апсаматов, Г. Акшапанова, Ж. Абильмажин – победители и призеры республиканской предметной олимпиады.

Дипломом I степени награждены студенты Н.Ю. Дарибаев и Н.Н. Исанов, принявшие участие в VIII Международном научно-исследовательском форуме студентов в г. Москве, Российской академии естествознания в 2016 году.

На факультете выпускаются различные научно-технические продукты на основе работы студенческих научных кружков «Жас Мунайшы», «Тулпар», «Механик», «Радиомаяк», «компьютерные технологии», «Машиностроитель». В учебном процессе внедрены экспериментальные установки и методика исследований.

Заведующая кафедрой «Транспортная техника и технологии» Семернин А. Н. представил результаты научных исследований кафедры, а также была отмечена экспозиция, представленная институтом на региональном конкурсе «Лучшие товары и услуги индустриально-инновационного направления в Жамбылской области».

Рабочее оборудование однорычажного экскаватора с самозатачивающейся режущей кромкой ковша, наработанное в результате НИР, выполненных под научным руководством Абдигалиева М. А., используется в производстве высокопроизводительного и высокоэффективного почвенного культиватора на базе трактора Т-130, ДП-26С.

Профессор С. Мырзашев испытал роторно-метательную машину для тушения пожаров в полевых условиях, доцент Б. Койайдаров биогазовую установку. Профессор И. Тлегенов провел испытания разработки «пенообразователя» и получил заключение специалистов. В дальнейшем разрабатывается и готовится к испытаниям «Модель установки подземного энергосберегающего биоэнергетического комплекса».

«Мұнай, газ және  механика» факультетінде студенттер мен оқытушылар құрамына азаматтық-патриоттық және құқықтық тәрбие беру, рухани-өнегелі тәрбие беру, әлеуметтік құқықтарын қамтамасыз ету, ақпараттық-насихаттау жұмысын жүргізу, студенттер мен оқытушылар құрамының білімге және дамуға қажеттілігін, әлеуметтік маңызды және жеке қасиеттері мен тұлғаның коммуникативтік мәдениетін қалыптастыруға бағытталған іс-шараларды өткізу, олардың арасында экологиялық, дене тәрбиесін беру және салауатты өмір салтының денсаулық сақтау ортасын қалыптастыру бойынша іс-шаралар өткізу, тағылымдамалар ұйымдастыру және жас мамандарды жұмысқа орналастыру, еңбектік және экономикалық тәрбие, интеллектуалдық мәдениетті дамытуға, жас дарындарды дамытуға және қолдауға бағытталған  іс-шараларды өткізу жұмыстары кафедраның тәрбие жұмысы жоспарына сай атқарылып келеді.

Өзінің міндеттерін түсінетін және қабылдайтын, өмірді және өзін, өзінің іс-әрекеттерін рухани-адамгершілік нормалары тұрғысынан дұрыс бағалауға қабілетті толық тұлғаны тәрбиелеу, өзін-өзі, өзінің қабілетін, рухани-адамгершілік тұрғысынан өзін-өзі дамыту және жетілдіру мүмкіндіктерін таныту тәрбие жұмыстарының негізі мақсаты.

Факультеттің тәрбие жұмысы төмендегідей бағыттар бойынша жүзеге асырылуда:

1. Ұйымдастыру жұмыстары;
2. Жастар саясаты;
3. Азаматтық-патриоттық тәрбиелеу;
4. Рухани-адамгершілік тәрбие;
5. Құқықтық тәрбие;
6. Шығармашылық белсенділікті дамыту;
7. Дене тәрбиесі, салауатты өмір салтын қалыптастыру;
8. Кәсіптік-еңбек тәрбиесі;
9. Кураторлық жұмыс;
10. Жатақхана

Студенттеріміз «Жас Отан» жастар қанаты, Студенттік парламент,  «Қазақстан Студенттер Альянсы» студенттік ұйымдарға және «Еркін ойлар алаңы»,«Жайдарман», «Жасыл ел» ЖЕЖ, «STREET WORKOUT TarSU» , "Жеті қазына" тәрізді жастар клубына белсене қатысып келеді.

Факультеттің студенттері Казакбаева Динара және Мусакулова Майра халықаралық әйелдер күніне арналған, әр жылдары өткен «Көктем аруы» және «Тараз Аруы» байқауларының гран-при жеңімпаздары болды.

 

 

Факультет студенттері Жасыл-ел бағдарламасы бойыншада жұмыс істеп көзге көріне білуде. Осылардың ішіндегі ең үлкен жетістігіміз және мақтанышымыз – ол институт қабырғасынан құрылған «Алға» студенттер құрылыс жасағы. 2011 жылы факультеттің “АЛҒА” (командирі Жылысбаев Қанат) студенттік құрылыс отряды Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 20 жылдығына орай «Ауылдың гүлденуі – Қазақстанның гүлденуі» облыстық марафон-эстафетасында «Үздік жасақ» номинациясы бойынша марапатталды.

 

 

Үздік студенттеріміз жыл сайын Астана қаласында «ҚР Тұңғыш Президенті – Елбасының кітапханасы» мемлекеттік мекемесінде өтетін «Әлемді өзгертетін идеялар» «Қазақстан жолы: мәңгілік ел» тақырыбындағы семинар тренингке қатысып келеді.

Факультет ұжымы білім, ғылым сала­сында ғана емес, сондай-ақ спорт саласында да жетістікке ие. Факультет жыл сайын өт­кізілетін «Денсаулық» спартакиадасында соңғы 7 жыл қатарынан чемпион атанып келеді. Ә. Раимбаев, А. Имандосов, А. Семернин, А. Нұртазаев, Р. Тоқсамбаева, А. Айменова, А. Омарова, С. Құлымбетова, С. Жанпейісова, Ж. Дүйсебаев, Ж. Тілеукеев, Р. Бекенов, Ұ. Байназаров, Ж. Омаров, Қ. Тәжен, Ә. Қали, Р. Сахыбаев сынды оқытушылардың спорттағы жетістіктерге қосқан үлесі мол.

 

 

«Денсаулық» спартакиадасының жеңімпаздары

А. Раимбаев, Л. Харчук, М. Аязбай, С. Мыр­зашев университеттің ардагерлер құрамасы ко­мандасының сапында өнер көрсетеді. Студенттер спорттың түрлі саласында жетістікке ие. Атап айтар болсақ, «Машина жа­сау» мамандығының студенті А. Бескемпір қа­зақ-дзюдо күресінен Қазақстан Республикасы­ның чемпионы, қысқы Универсиаданың қола жүлдегері атанды.

Факультетті әр жылдары бітірген түлектер – генералдар М. Аюбаев, К.И. Елюбаев, М. Жа­манбаев, С.М. Қойбақов, Н.Р. Келесов; мемле­кет және қоғам қайраткерлері Ш.Ж. Исабеков, А.Г. Савченко, Б.З. Иманәлиев, М.Т. Чердабаев; ғалымдар Ә. Раимбаев, Ж. Қасымбеков, М. Ма­ханов, Б. Оразалиев; О.А. Никитюк, Б.Ә. Орын­беков, Ғ.Т. Сағынтаев, Б.А. Ахметов және т.б. біздің мақтанышымыз.

Факультеттегі оқу-әдістемелік жұмыстың негізгі мақсаттары оқу прпоцесін ұйымдастыруды жетілдіру, оны қарқындату, жоғары білікті, бәсекеге қабілетті мамандар даярлаудың тиімділігін арттыру болып табылады.

Факультеттің қалыптасуы кезінде қиындық аз болған жоқ. Материалдық-техникалық базаның жоқтығы, мамандық бойынша техника­лық оқу құралдарының жетіспеушілігі, әсіресе ғылыми дәрежесі бар білікті оқытушылардың аздығы көп кері әсерін тигізді. Алғашқы жыл­дары кафедраларда ғылыми дәрежесі бар бірде- бір оқытушы болған жоқ. Факультетке лабо­раториялық корпус ретінде типтік жобаға кел­мейтін, сол жылдары химиялық тыңайтқыштар сақтауға арналған қойма босатылып берілді. Алғашқы оқытушылар мен лаборант-шебер­лердің және студенттердің қажымас еңбегінің арқасында зертханалық корпус бірнеше жылдың ішінде арнаулы қондырғылармен жабдықталған, оқу үрдісіне бейімделген кешенге айналды. Бұл жұмыста аға оқытушылар Бименбетов, А.И. Ли, Ш.Е. Бектілеуов, А.У. Кенжебаевтың еңбектері зор. 1973 жылы жас, талантты ректор М. Үркімбаевтың басшылыққа келуімен факультет­тің екінші тынысы ашылғандай болды. Марс Фазылұлының біліктілігінің арқасында сол жылдары фаультетті дамыту жұмыстары өз жемісін бере бастады. М. Үркімбаев барлық жас оқытушыларды өз бастамасы бойынша Мәскеу, Ленинград, Киев сияқты үлкен қа­лалардың ЖОО-дағы мақсатты аспиранту­раға оқуға жіберіп отырды. М. Үркімбаев өзі жыл сайын Мәскеу қаласында бір рет барлық аспирантурада оқитын оқытушыларды жиып, хал-жағдайларын сұрап, ғылыми жұмыстары ту- ралы мағлұмат алып тұрды. Ол кісінің тікелей қамқорлығының арқасында үш-төрт жылдың ішінде факультетте ғылыми дәрежесі бар ПОҚ құрамының саны күрт өсті. С.И. Шотанов, Ә.Т. Раимбаев, В.П. Антимонов, В.И. Козли­кин, С.А. Алиев, А.Н. Семернин, М.Д. Аязбай, Ө.Т. Қасымов, С.Ж. Жашен, А.Қ. Мәлібеков, Д.Қ. Жақияев, С. Жүнісбеков, Б. Естілеуов, Б.Қ. Ибылдаев, М.Х. Ибылдаев кандидаттық диссертацияларын қорғады. Сонымен қатар басқа жақтан да жас ғалымдар шақырылды, олар­дың ішінде ғылым кандидаттары Есенжанов, К.И. Кубаев, Ю.Н. Курляндский, Ю.В. Дубский, И.Н. Хе, А.В. Огрызков және т.б. болды.

Факультет профессоры, техника ғылымдары­ның докторы С.С. Жүнісбеков Қазақстандағы алғашқылардың бірі болып мемлекеттік тіл­де арнаулы-техникалық оқулық жазды. Оның және басқа қызметкерлермен бірлесіп жазған еңбектері «Серпімділік және пластикалық тео­рия негіздері» («Мектеп» баспасы, 1986 жыл), «Материалдар кедергісі» (М.Ф. Үркімбаев, С. Жүнісбеков, «Мектеп» баспасы, 1986 жыл), «Машина бөлшектері» (М.Ф. Үркімбаев, С. Жүнісбеков, С.А. Әлиев, «Қайнар» баспасы, 1992 жыл) және т.б. оқулықтары еліміздің тех­никалық оқу орындары мен колледждерінде кеңінен қолданылуда.

1990 жылдарға дейін тек ғана факультет негізінде 4404 – «Мелиорация жұмыстарын механикаландыру» мамандығы бойынша инженер-механиктер даярланған, сондықтан да оқу- әдістемелік бірлестік тек осы факультетте болған. Осы мамандық бойынша бүкіл республика үшін оқу жоспарларын дайындауға факультет профессор-оқытушылар құрамы белсенді жұмыс атқарды.

Факультеттегі профессор-оқытушылық құрам 98 бірлікті құрайды. Оның ішінде бес ғылым докторы бар: С.С. Жүнісбеков, И.С. Ті­легенов, С.М. Мырзашев, О.А. Сүлейменов, Ж.С. Туленбаев. Оқытушылардың жалпы са­нының 65%-тен астамының ғылыми атағы және дәрежесі бар.

 

 

Факультеттің өркендеп дамуына әр жылдар аралығында белгілі ғалымдар А. Кенжебаев, Т.М. Жүнісбеков, Б. Саткей, Ж.О. Қадыров, Ю.В. Дубский, К.Е. Кубаев, Н.С. Сұлтанқұлов, Ж. Қасымбеков, В.И. Козликин, Қ. Ақтоқалов, Б. Ахметов, М. Тындыбеков, С.Ж. Баубе­ков, Ю.В. Курляндский, М.И. Қасабеков, Б.Қ. Оразалиев, М. Маханов, Ф.И. Ким, М.Х. Бутабаев, Ш.М. Отарбаев, Б.Қ. Ибылдаев, З.Б. Сүлейменов, А. Ваисбеккер, А.В. Макаров, Б. Тайжанов және т.б. елеулі еңбек етті. Техни­ка ғылымдарының докторы Рашид Бакировтің ғылыми еңбектерінің нәтижесі республикалық көрмелерде, Лаоста, Қытай Халық Республика­сында, Түркияда өткен халықаралық дәрежеде­гі көрме-жәрмеңкелерде көрсетілді. Профессор Р. Бакиров ТМД елдері, Египет Араб Республи­касы, Қытай Халық Республикасы, Түркия Республикасы ғалымдарымен ғылыми байланыстарды қалыптастырды.

1999 жылы факультетте «Нарықты экономи­ка кезеңіндегі машина жасау: проблемалар және даму жолдары» тақырыбында халықаралық ғылыми-практикалық конференция ұйымдастырылып, Қазақстан Республикасында машина жасауды дамытудың тұжырымдамасы бекітілген.

Факультетті 25 жылға жуық басқарған про­фессор С. Мырзашев университет тарихының құрылу барысында оның құрылымы бірнеше рет өзгергеніне қарамастан, факультеттің тұтастығын сақтай отырып, оқу-өндірістік базасының нығаюына, жас мамандардың тұрақтануына көп көмегін тигізді.

Оқу үрдісі мен мемлекеттік бюджеттік және басқа да  ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізу үшін факультетте ғылыми-зерттеу лабораториялары, оқу кабинеттері, компьютерлік класстар, интерактивті тақтамен жабдықталған аудиториялар мен зертханалар, арнайыландырылған аудиториялар мен оқу-ғылым зертханалары бар.

Факультеттің материалдық-техникалық базасы гидрокенеш, технологиялық және тәжірибелік корпус ғимараттарында орналасқан.

Аталған оқу кабинеттері мен компьютерлік класстарда, ғылыми-зерттеу зертханалары мен арнайыландырылған аудиторияларда және  оқу-ғылым лабораторияларында институт оқытушылары мен студенттері, магистранттар мен докторанттар тек қана оқу үрдістерін жүргізіп қоймай ғылыми-зерттеу жұмыстарын да жүргізеді.

Факультет қарамағында металл кесуші станоктармен жабдықталған және оқу сабақтары мен тәжірибелерді жүргізуге, ҒЗЖ жүргізу үшін зертханалық және тәжірибелік қондырғыларды жасауға арналған 2 механикалық шеберхана бар.

Оқу процесі мен студенттердің қатысуымен жүргізілетін зертханалық және нақтылық ғылыми-зерттеу жұмыстарының бір бөлігі қаланың және облыстың үздік кәсіпорындары мен мекемелерінде жүргізілуде.

2018 жылы құны 35 млн. теңге тұратын «Мұнай бергіштікті арттыру» аппаратты тренажер модулі бар «Ұңғыларды күрделі жөндеу» тренажер-имитатордың оқу классы алынды. Бұл тренажер келешекте мұнай-газ өндірісінің мамандары үшін біліктілікті жоғарылату курстарын ашуға септігін тигізеді. Алдағы уақытта да зертханаларды өндіріске қызмет ұсыну бағытында қажетті жабдықтармен жабдықтау жалғасын таппақ.

Факультеттің ғылыми зерттеу жұмысы оқытушылардың магистранттар мен студенттердің ғылыми жұмыстарына жетекшілік етуімен, оқытушылар мен студенттердің шығармашылық байқаулар мен көрмелерге, пән олимпиадаларына қатысуымен, сондай-ақ зерттеу нәтижелерін нақты жобалауларға ендірумен сипатталады. 

Факультет ғалымдары отандық ғылымды дамытуға өз үлестерін қосып келеді.

Білім мен ғылым саласындағы жемісті еңбектерінің арқасында факультет ғалымдары Жүнісбеков Т.М. (2005),  С. Мырзашев (2007, 2012 жж.), И. Тілегенов (2008, 2018 жж.), Р. Бакиров (2009 ж.), А. Асқарова (2012 ж.), А. Семернин (2012 ж.), М. Ибылдаев (2016 ж.), М. Бекмұра тов, К. Шилібек (2017 ж.), С. Орынбаев (2018 ж.)  Қазақстан Республи касы Білім және ғылым министрлігінің «ЖОО Үздік оқытушысы» атағын алса, ғалымдар Б.Манапбаев (2015 ж.), М. Ибылдаев (2016 ж.), С. Орынбаев (2017 ж.) ҚР БжҒМ ғылым мен техникаға елеулі үлес қосқан ғалымдар мен ма мандарға арналған мемлекеттік ғылыми стипен дияның иегерлері атанды. Техника ғылымдары ның кандидаты К. Шилібек 17 өнертабысы үшін «Шапағат – 2012» байқауында «Үздік өнертапқыш» номинациясы бойынша жеңімпаз атанып, Дүниежүзілік зияткерлік меншік ұйымының алтын медалімен және арнайы дипломымен мара патталды.

Профессор С. Мырзашев Қазақстан Республикасында жер қазатын ма шиналардың топырақ жағдайына бейімделетін болашағы бар жұмысшы құралдарын жасау бойынша ғылыми зерттеулермен айналы сып, жас ғалымдарды тәрбиелеуде. Оның жетекшілігімен Қазақстан да жер қазатын машиналардың топырақ жағдайына өзі бейімделетін жұмысшы құрал дарын жасау бағытында ғылыми-зерттеу жұ мыстары жүргізіліп өндіріске енгізілді. Өзі бейімделетін жер қазу машиналарының жұ мысшы құралдарының үздік үлгілері жасалды және өндірістік жағдайларда сынақтан өткізу жүргізілді.

С. Мырзашев «Машиналар және жабдықтар» кафедрасында жаңа «Топырақты кесу» зертха насын жобалау, ұйымдастыру және оқу үдерісі не енгізуге тікелей атсалысты.

Профессор И.С. Тілегенов «Подземный энерго-ресурсосберегающий био энергетический комплекс для производства биогаза, биотоплива, биогумуса из бытового и отходов сельского производства» тақырыбын да кешендік ғылыми-зерттеу жұмысын жүргізіп келеді. Ғылыми-зерттеу жұмысына «Мұнай-газ ісі» және «Биотехнология» мамандықының сту денттері қатыстырылуда.

Факультет ғалымдары С.Мырзашев, И.Тілегенов, О.Сүлейменов, М.Әбдіғалиев, А.Раимбаев, Б.Қойайдаров, М.Ибылдаев, М.Сексенбай, С.Орынбаев, Б.Манапбаев, А.Кабдушев өнертапқыштық салада өздерінің белсенділіктерін танытып келеді.

 

 

Сонымен қатар соңғы жылдары факультетімізде шаруашылық келісім-шарт негізінде орындалатын ғылыми-зерттеу жұмыстары жандана бастады. 2018 жылы "Машиналар және жабдықтар" кафедрасында "Бекен" ШҚ егістік алқабы топырағының экологиялық күйін бағалау және құрылымдық құрамына суда еритін полимерлердің әсері" тақырыбында (Ғылыми жетекшісі: К.Шилібек); "Мұнай-газ ісі" кафедрасында "Талас ауданы аумағында орта және жоғары қысымдағы жерасты газ құбырларының техникалық жағдайын бағалау",   тақырыбында (Ғылыми жетекшісі М.Сексенбай); "Электрэнергетикасы" кафедрасында "Жаңартылған энергия көздері негізінде фермерлік шаруашылықты дербес энергиямен қамтамасыз ету жүйесін әзірлеу" (Ғылыми жетекшісі: Орынбаев С.) тақырыбында ғылыми-зерттеу жұмыстары жүргізілді. Жуық арада ғана факультетімізде ғалымдарымыз И.Тілегенов пен М.Түлековтың басшылығымен "Фосфорит кен орындарының керітпеш беткейлерінің қазіргі жағдайларын зерттеу және ашық кен қазбаларының тұрақтылығын қамтамасыз ету бойынша іс-шаралар әзірлеу" тақырыбында алпауыт компания "Қазфосфат" ЖШС-нің тапсырысымен үлкен жұмыс қолға алынбақ. Міне, мұның бәрі ғылымды өндіріспен байланыстырудағы еңбектер.

Жыл сайын факультетте 10-нан астам мемлекеттік бюджеттік ғылыми-зерттеу жұмыстары (ҒЗЖ) жүргізіледі. Факультеттің профессор-оқытушы құрамы көптеген халықаралық конференцияларға, форумдарға, семинарларға және байқауларға қатысады.

2008-2010 жылдар аралығында жас ғалымдарымыз Есназаров Е.К., Қоқаев Ө.Ш., Крыкбаев М.М., Жылысбаев Қ.Ш., Манапбаев Б.Ж., Тунгатарова А.Т, Боранкулова Г.С., Жусип Т.С. кандидаттық диссертацияларын, ал доцент Туленбаев Ж.С. докторлық диссертациясын қорғады.

2018 жылы жас ғалымымыз А.Кабдушев Қ.Сәтбаев атындағы қазақ Ұлттық техникалық зерттеу университетінде "Тиімді тампонаждық материалдарды қолдану арқылы ұңғыманы аяқтаудың сапасын жоғарылату" тақырыбында докторлық диссертация қорғап, PhD докторы атанды.

 «Мұнай-газ ісі» кафедрасының аға оқытушысы Б.Манапбаевқа Үндістанның халықаралық ITEC бағдарламасы бойынша шәкіртақы тағайындалып, ол Үндістанның Керала штаты, Палаккад қаласындағы «Ағынды реттеуді зерттеу институтында» (Fluid Control Research Institute) 2 айлық біліктілігін жоғарлату курсынан өтіп келді.

«Мұнай-газ ісі» мамандығының 4 курс студенттері (жет. Кабдушев А.) 2010 жылы V KazEnergy Еуразиялық Форумның аясында «Petrobilim» халықаралық конкурсына қатысып, 98 команданың арасында 13 орын, ал оңтүстік топта 1 орынды иеленді.

Жыл сайын «Мұнай-газ ісі» мамандығының студенттері италияндық «Аджип КСО» компаниясы жариялаған білім грантын ұтып алу конкурсына қатысып, онда бір жылдық оқу ақысы көлемінде сыйақы жеңіп алуға мүмкіндік алады. Осы байқауда 7 студент жалпы сомасы 1 282 000 теңге болатын білім гранттарын иеленді.

Факультет ғалымдары (К. Шилібек, Ө. Қоқаев, Б. Манапбаев, О.Қожас) мемлекеттік жастар саяса ты шеңберінде шығармашыл жастарға қолдау көрсету мақсатында тағайындалған облыс әкімі сыйақысының «Ғылым» номинациясы бойынша лауреаттары атанды. Жас ғалымдар Б.Манапбаев, А. Әбілдаев, Р. Нүсіпәлі – «Парасатты жас ғалым – 2013», «EXPO-2017 – жастар көзімен», «Пара сатты жас ғалым – 2016» байқауының жеңімпаз дары атанды.

Сонымен қатар, факультет жастары «Online EXPO-2017», «Rolex», «EXPO-2017 – Қа зақстанның болашағы», «Science Slam – Ка захстан», «Startup Bolashak», «Молодежный конкурс инновационных проектов «Nurintech» сынды республикалық байқауларға тұрақты түрде қатысып келеді.

2017 жылы «Машина жасау және механи ка» кафедрасының аға оқытушысы А. Әбілдаев Қызылорда облысында өткен республикалық «Ғани Мұратбаев сый лығы» ғылыми байқа уының жеңімпазы бол ды.

2016 жылдың 1 қыркүйегінен факультет деканы қызметін тех ника ғылымдарының кандидаты Кенжеғали Шилібек атқарып ке леді. Қазіргі таңда факультетте болашағынан көп үміт күттіретін Б. Манапбаев, А. Қабдушев, Р. Бекенов, А. Әбілдаев, Р. Нүсіпәлі, Б. Жақияев сынды жас ғалымдар еңбек етуде. Студенттеріміз Т. Баубекова, М. Ким, Г. Шоман, Р.Н. Төлеубек, Н. Тұрғанбек сынды студенттер сыртқы академиялық ұтқырлық бағдарламасы бойынша Түркия, Литва, Польша мемлекеттерінің жоға ры оқу орындарында білім алып қайтты.

Факультет ғалымдары студенттердің ғылы ми-зерттеу жұмыстарын қарқынды дамытуда. Соңғы үш жылда студенттер Ж. Қошқарбай ҚР Тұңғыш Президенті Қорының стипендиан ты болса, Ә. Бекболова, И. Васин, А. Серікова, И. Дямуршаев, Н. Самойленко және Б. Туман Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президенті Қоры жариялаған «Болашақтың ғалымдары» байқауының жеңімпаздары.

С. Жалғасов, А. Сартай, А. Аманкелді, Б. Құдайқұл, С. Рамазанов – Халықаралық және республикалық ғылыми жұмыстар байқауының жеңімпаздары, ал М. Апсаматов, Г. Ақшапанова, Ж. Әбілмәжін – республикалық пәндік олимпианың жеңімпаздары мен жүлдегерлері.

2016 жылы Мәскеу қаласында, Ресейдің Жа ратылыстану академиясында VIII Халықара лық студенттердің электронды ғылыми фору мына қатысқан студенттер Н.Ю. Дарибаев және Н.Н. Исанов I-дәрежелі дипломмен марапатталды.

Факультетте «Жас мұнайшы», «Тұлпар», «Механик», «Радиомаяк», «Компьютерлік технологиялар», «Машинажасаушы» студенттердің ғылыми үйірмелері жұмысы негізінде әртүрлі  ғылыми-техникалық өнімдер шығарылады. Оқу процесінде тәжірибелік қондырғылар мен зерттеулердің әдістемесі енгізілген.

«Көлік техникасы мен технологиясы» кафедрасының меңгерушісі Семернин А.Н. кафедра ғылыми зерттеулерінің нәтижелерін ұсынып, «Жамбыл облысындағы индустриалды-инновациялық бағыты бар үздік тауарлар мен қызметтер» аймақтық байқауында институт  ұсынған экспозициялар атап өтілді.

М.Ә.Әбдіғалиевтің ғылыми жетекшілігімен орындалған ҒЗЖ нәтижесінде істелген шөміштің өздігінен икемделетін кескіш жиегі бар бірожаулы экскаватордың жұмысшы жабдығы Т-130, ДП-26С тракторының негізінде жасалған өнімділігі жоғары және  жоғары тиімділікті топырақ қопсытқышы өндірісте қолдануда.

Профессор С.Мырзашев далалық жағдайында өрт сөндіруге арналған  роторлы лақтырғыш машинасын, доцент Б.Қойайдаров биогаз қондырғысын  сынақтан өткізді. Ал, профессор И.Тілегенов «Көбік түзгіш құрылғы» әзірлемесі сынақтан  өткізіп, арнайы мамандардың қортындысын алды. Алдағы уақытта «Жерасты энергия қорын үнемдейтін биоэнергетикалық кешен қондырғысының үлгісін» жасап, сынаққа әзірлеуде.