Университет музейнің мұрасын сақтау, дамыту және насихаттау үшін қолайлы жағдайлар жасау; Қазақстанның тарихи-ғылыми құн¬дылықтарын, әлемдік өркениеттегі Отандық ғылымның бәсекеге қабілеттілігін, ерекшелігін және университет саласындағы басымдылығын насихаттау; студенттерді, оқытушы-профессорларын, мектеп оқушы¬ларын, Қазақс¬тан халқын, Жамбыл облысы жұртшылығын және қала қонақтарын университеттің тарихымен, жетістіктерімен таныстыру; жастарды патриоттық тәрбиеге баулу, жаңа технология мен компьютерлік техника жетістіктерін пайдалана отырып, отандық ғылымның тарихын әсерлі және музейге лайықты түрде ұсыну; музейлік бағдар¬ламаны инновациялық бағытта құру; Қазақстанның өскелең ұрпағының ин¬те¬лек¬тін, олардың шығармашылық тарихи-тұлғалық тәрбиесін дамыту;

М.Х.Дулати атындағы Тараз университет музейінің бірі «Баласағұни» музейі ТарМПИ –ның 40 жылдық мерей тойына орай 2007 жылы қараша айында сол уақытқа дейінгі институттың жеткен жетістіктері мен ерекшеліктерін дәріптеу және Жамбыл облысындағы Ортағасырлық қалалардың бірі «Баласағұн» қаласының археологиялық құндылықтарын таныстыру мақсатында ашылған. Музейдің ашылуына ұйтқы болған – Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің т.ғ.д. профессоры У.Х. Шалекенов. Ең әуелі музей болып Тараз мемлекеттік педагогикалық институтының 2 корпусының екінші этажында 99,8 шаршы метр бөлмеде ашылып, кейін институттың 50 жылдық мерейтойына орай сол кездегі институт ректоры т.ғ.д. профессоры Д.П. Қожамжарованың басшылығымен 2017 жылы қазан айында көлемі 625 шаршы метрлік екі этажды ғимаратқа көшірілді.

Музей – өткен уақыт туралы естеліктерді жинақтайтын универсиеттің рухани орталықтарының бірі. Жалпы музей екі бөлімнен тұрады:

Көрме залында : бірінші бөлім ақын, ғұлама ғалым – 1020 жылы Баласағұн қаласында туылған – Жүсіп Хас Хажип Баласағұниға арналған. Қайтыс болған жылы белгісіз,  Баласағұнидің біздің заманымызға дейін жеткен ең ірі туындысы -1069 жылы көне түркі тілінде жазылған «Құдатғу білік» («Құт әкелетін білім») поэмасы. Бізге поэманың үш нұсқасы жеткен: Вена, Мысыр, (Каир), Наманған (Ферғана). Осы нұсқаларды шығыстанушылар көп зерттеген және бұл еңбектердің құндылығын бәрі бір ауыздан мақұлданған. Бұрын қысқартылып орыс тіліне, кейін кең көлемде өзбек тіліне аударылған болса, 1986 жылы көне түркі тілінен қазақ тіліне ақын, ғалым Асқар Егеубаев аударып, алғыс сөзі мен түсініктерін жазды. Түрік, Қазақ тіліне аударылған құнды еңбек музейдің төрінен орын тапты. Музейдің қалған бөлігі Ұлы Жібек жолының солтүстік тармағы Қазақстан қалаларының үстімен өткен, осындай Орта ғасырлық аты әлемге әйгілі қалалардың бірі – Баласағұн қаласына арналған. Ол бізге жердің қойнауына түгелімен енген археологиялық ескерткіш түрінде жеткен. Бұл «Құм басқан» қаланың орны Жамбыл облысы Шу ауданы, бұрынғы «Калинин» колхозы қазіргі «Баласағұн» ауылының жерінде, Алматы – Тараз тас жолының бойында. «Ақтөбе» деп аталатын ортағасырлық үлкен қаланың орнын әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің т.ғ.д. профессоры У.Х. Шалекенов зерттеген.

28.09.2023 ж. өткізуші «Қолжазбалар және сирек кітаптар ұлттық орталығынан Есепке алу, сақтау, көрме және оқу залдарының жұмыстарын ұйымдастыру бөлімінің басшысы А.Баймағанбетова және қабылдаушы музей меңгерушісі А.Калабаева арасында жасалды. Қолжазбалар және сирек кітаптар ұлттық орталығы «Баласағұни» музейіне төмендегі кітапты сыйға тарту етіп, кітап «Баласағұни» музейінің төрінен орын алды.

Жәдігерлерлердің қор бөлімі. «Университет тарихы», онда факультеттер туралы мәліметтер, экспозициялар қойылған.

Музей қорында әр түрлі деректердің 300 ден астам түрлері сақталған: негізгі оқиғаларды бейнелейтін құжаттар; оқытушы-профессордың  жоғары оқу

орнының тарихы сақталған фотосуреттер; марапаттаулар, жеке заттар, монографиялар кітаптар,оқулықтар, жинақтар бар.

Ортағасырлық Баласағұн залының экспонаттар:

Құмыра (ХІ-ХІІІ ғғ. басы)

Құрамына қиыршық тас, құм, қоршала қыш қағы қосылып саз балшықтан жасалған. Құмыраның күйдірілуі бір қалыпты. Ауызы кең, бүйірі шығыңқы келген ыдыс үш бөліктен: мойын, бүйір, түбі бөлек жасалып жапсырылған. Құмыраның биіктігі – 39 см. Тік шығып аяқталған ернеуінің диаметрі – 11 см, бүйірінің диаметрі – 25 см., түбінің диаметрі – 12 см. Ернеу асты мен бүйіріне жалғап жапсырылған тұтқасы сынып түскен. Қабырғасының қалыңдығы 0,8-1 см.

Қыш келі тәрізді ыдыс (ІХ-ХІ ғғ.)

Құрамына құм, қоршала қыш қағы қосылған саз балшықтан жасалып, бірқалыпты күйдірілген. Ыдыстың биіктігі – 28 см., Ернеуінің диаметрі – 22 см. Түбінің диаметрі – 16 см. Қабырғасының қалыңдығы – 1,5-4 см. Түсі қызғылт-сары. Ернеуі сынық.

Көзе (ІХ-Х ғғ.)

Құрамына шыршық тас, құм араластылған саз балшықтан қолмен жапсырылып жасалған ыдыстың күйдірілуі бір қалыпты. Сырты өңделмеген ыдыстың биіктігі – 17,5 см. Тік аяқталған ернеуінің диаметрі 16 см. Бүйірінің диаметрі – 10,5 см. Имек тәрізді жалпақ келген тұтқасының жоғарғы жағы ернеуіне, төменгі жағы бүйіріне жапсырылып бекітілген түйіннің ұзындығы – 5 см. Ені – 2 см. Түйіннің бетінде бастырылған үш саусақтың ізі бар. Ыдыстың сыртын күйе жапқан.

Тегеш (VI-VIII ғғ.)

Құрамы қиыршық тастан, құм араластырылған саз балшықтан қолмен жапсырылып дөрекі жасалған. Диаметрі – 13 см. Түбінен қабырғасы сыртқа сәл кеңіп шығып ернеуі тік аяқталған. Ыдыстың биіктігі – 9 см. Ыдыс сынған, жартысы жоқ.

Келі (VIII-X ғғ.)

Құрамына құм араластырылған саз балшықтан қолмен жапсырылып жасалған. Ыдыстың биіктігі – 13 см. Ернеуінің диаметрі 16 см. Сыртқа жалпайып шыққан түбінің диаметрі – 12 см. Қабырғасының қалыңдығы – 1,4 см. Бірқалыпты күйдірілген, түсі қызғылт-сары.

Құты (VI-VIII ғғ.)

Құмыра пішініне ұқсас қолмен жапсырылып жасалған. Биіктігі – 8 см. Ернеуінің диаметрі – 4 см. Бүйірінің диаметрі – 6 см. Түсі қызғылт-қоңыр.

Тегене (ІХ-ХІ ғғ.)

Құрамына құм, қиыршық тас, қоршала қыш қағы араластырылып саз балшықтан қолмен жапсырылып жасалған. Бірқалыпты күйдірілген.

Құмыра түбі (ІХ-ХІ ғғ.)

Үш бөліктен құрастырылып жасалған құмыраның бөлініп қалған түбі әрі қарай ыдыс ретінде қолданылғанға ұқсайды. Диаметрі – 16 см. Биіктігі – 8 см. Қалыңдығы – 1,4 см. Түсі сарғыш қызыл.

Таға тәрізді келген қапсырма (ІХ-ХІ ғғ.). Қола бұйым (ІХ-ХІ ғғ.). Сақиналы келген бір бетінде ою-өрнегі бар. Қола қапсырма (ХІ-ХІІ ғғ.) Пішіне кілтке ұқсайды. Өрнекті темір қапсырмалар (ІХ-ХІ ғғ.) Тұтқа және ілмек тәрізді қапсырмалар (ІХ-ХІ ғғ.) Темір жабдықтар (ХІ-ХІІ ғғ.) Пышақ сабы, жебе ұшы, шынжыр үзбесі, сақина, тілшесі бар сақиналы тоға Сандық қапсырмасы мен тиектеу бөлігі (ІХ-ХІ ғғ.) Қайрақ тастар – 5 дана, ұршық тас – 1 дана, арнайы мақсатта қолданылған тас – 1 дана Ернеуінің диаметрі – 11,5 см., бүйірінің диаметрі – 27 см. Тұтқасының төменгі жағы сыртында бас бармақтың бастырылған ізі бар. Көзе (VIII-Х ғғ.) Бірқалыпты күйдірілген. Биіктігі – 19 см. Бүйірінің диаметрі – 16 см. Түбінің диаметрі – 8,5 см. Келі (ХІ-ХІІ ғғ.) Бірқалыпты күйдірілген. Сырты қатты мүжілген. Биіктігі – 22 см. Ернеуінің диаметрі – 12 см. Түсі қызыл-қоңыр. Келі – дәнді қауызынан ажыратуға және ұнтақтауға арналған ыдыс. Ертеден келе жатқан үй мүлкі. Қазан (Х-ХІІ ғғ.) Шар тәрізді келген ыдыстың түбі тегіс. Тұтқасының орны сақталған. Түб жағын күйе жапқан және т.б.

Коммерцияландыру департаменті университеттің директорлар кеңесінің 2021 жылғы 25 қарашадағы шешіміне сәйкес құрылған университеттің құрылымдық бөлімшесі болып табылады. Коммерцияландыру бөлімі М.Х.Дулати атындағы Тараз университетінің профессорлық-оқытушылық құрамы, ғалымдары мен қызметкерлеріне консультациялық және ұйымдастырушылық қолдау көрсету арқылы Дулати университетінің және оның ұйымдарының ғылыми зерттеулері мен әзірлемелерінің нәтижелерін коммерцияландыру процесін қолдау мақсатында құрылған. Коммерцияландыру бөлімі өз қызметінде мыналарды басшылыққа алады: -Қазақстан Республикасының заңнамасы;

-Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің нормативтік құқықтық актілері;

-«Ғылым туралы» Қазақстан Республикасының Заңы

-«Коммерцияландыру, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін бағалау туралы» Қазақстан Республикасының Заңы

-«Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы» Қазақстан Республикасының Заңы;

-Қазақстан Республикасының «Тіл туралы» Заңы;

-Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі;

-Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі;

-М.Х.Дулати атындағы Тараз университетінің жарғысы;

-Ректордың бұйрығы.

Коммерцияландыру бөлімінің мақсаты: ғалымдардың ғылыми, ғылыми және техникалық қызметінің нәтижелерін коммерцияландыру және іздеу, Дулати университетінің бәсекеге қабілетті коммерциялық перспективалы ғылыми әзірлемелерін нарыққа шығару.

Коммерцияландыру бөлімінің негізгі міндеттері:

-М.Х.Дулати атындағы Тараз университетінің ғылыми-инновациялық қызметінің тиімділігін арттыру арқылы ғылыми және ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін (ҒҒТҚН) коммерцияландыруды тәжірибеде қолдануға жәрдемдесу;

-«М.Х. Дулати университетінің инновациялық экожүйесін» құру, М.Х.Дулати атындағы Тараз университетінің коворкинг орталығын, бизнес-инкубаторын, бизнес акселераторын ашу және оның қызметін қолдау;

-М.Х.Дулати атындағы Тараз университетінің ҒҒТҚН ғылыми-зерттеу және оқу бөлімшелерін коммерцияландыру технологияларын іздеу және бағалау; -университетте ҒҒТҚН коммерцияландыру идеясын насихаттау және осы салада ақпараттық іс-шаралар жүргізу;

-инновациялық жобалар мен стартап-жобалардың деректер базасын құру, олардың коммерцияландыру әлеуетін бағалау және нарыққа жылжыту;

-жобаларды қаржыландыратын операторлар мен әкімшілердің ағымдағы талаптарына сәйкес коммерцияландыру жобаларын тіркеу, қолдау, мониторингтеу;

-коммерцияландыру жобаларын іріктеу, қолдау және мониторингтеу, сондай-ақ стартап-компанияларды құрумен байланысты коммерцияландыру жобаларын дайындау және қолдау;

-нақты ҒҒТҚН объектілері үшін маркетингтік зерттеулер саласында консалтингтік қызметтерді көрсету;

-технологияларды коммерцияландыру, инвестицияларды тарту, коммерцияландыру үшін ҒҒТҚН іздеу және бағалау саласындағы келісімдер жасау мақсатында бизнес өкілдерін тарту;

-ҒҒТҚН коммерцияландыру саласындағы ғалымдарға әдістемелік қолдау көрсету;

-М.Х.Дулати атындағы Тараз университетінің ҒҒТҚН коммерцияландыру стратегиясын әзірлеу;

-ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарға (ҒЗТКЖ) шарттар жасасу;

-тәлімгерлік және стартап жобаларды сараптау.

Коммерцияландыру бөлімінің функциялары:

-ғылыми-техникалық әзірлемелердің өзекті дерекқорын жүргізу;

-семинарлар, ғылыми-техникалық әзірлемелердің көрмелерін ұйымдастыру;

-ғылыми-техникалық әзірлемелердің пайдалы әлеуетін бағалауды ұйымдастыру және жүргізу;

-ғылыми-техникалық әзірлемелерді іскерлік тестілеу;

-қаржыландыру көздерін табуға көмектесу;

-серіктестерді табуға көмектесу;

-коммерциялық әлеуеті бар ғылыми зерттеу нәтижелерін енгізу;

-ғылыми-техникалық әзірлемелерді технологиялық трансферттеу және қызметтерді көрсету механизмін әзірлеу;

-зияткерлік меншік объектілерін есепке алу мен қорғауды бағалауды ұйымдастыру;

-ғылыми-техникалық әзірлемелерді коммерцияландыру бойынша маркетингтік зерттеулерді ұйымдастыру.

• коммерцияландыру үшін технологияны іздеу және бағалау;
• маркетингті зерттеулер;
• технологияны коммерцияландыру облысында ғалымдарға әдістемелік көмек көрсету;
• университет ғалымдарына ақпаратты көмек көрсету;
• ИЖ облысында кеңес беру;
• технологияны коммерцияландырудағы стратегияны қабылдау;
• университетте коммерцияландырылған технологияларды жариялау;
• инновациялық жобалардың дерекқорын жасап, оларды нарыққа жылжыту;
• инновациялық жобаларды коммерцияландыру үшін нарыққа жылжыту;
• шаруашылық келісімдер арқылы зерттемелер жасау.

• университеттің ғылыми-техникалық зерттемелердің өзектілік базасын жүргізу;
• ғылыми-техникалық зерттемелердің көрмелері мен семинарларын жүргізу;
• ғылыми-техникалық зерттемелердің пайдасын бағалау;
• ғылыми-техникалық зерттемелермен бизнес-тест жүргізу;
• қаржы көзін іздеу;
• серіктес іздеу;
• коммерциялық потенциалы бар ғылыми зерттемелердің нәтижелерін өндіріске еңгізу;
• ғылыми-техникалық зерттемелерді коммерцияландыруда маркетингтік зерттеулерді ұйымдастыру.